پروتز ثابت و متحرک دندان: انواع مختلف و مزایا و معایب هر کدام

پروتز دندان مجموعه‌ای از دندان‌های مصنوعی است که با نوار فلزی یا پلاستیکی به گونه‌ای به هم متصل می‌شوند که کاملاً اندازه دهان بیمار باشد. پروتز دندان وظیفه بازیابی عملکرد سیستم استوماتوگناتیک (شامل دهان، فک‌ها و ساختارهای نزدیک مرتبط) را بر عهده دارد، که از طریق قرار دادن پروتز ثابت، متحرک و نیمه متحرک ممکن می‌شود. هدف نهایی به ارمغان آوردن تعادلی عملکردی هم از نظر زیبایی طرح لبخند و هم از نظر فیزیولوژیکی است. از دست دادن یک یا چند دندان تغییرهایی را در چهره فرد ایجاد می‌کند و اختلال‌های آواشناختی یا جویدن را به دنبال دارد. نبود یک یا چند دندان را می‌توان با پروتزهایی مانند بریجهای دندانی، دندان مصنوعی متحرک (دندان مصنوعی اسکلتی یا نیمه آکریلیک) یا با استفاده از ایمپلنت توسط متخصص ایمپلنت جبران کرد. اگر تنها یک جفت دندان از دست رفته باشد، ایمپلنت دندان مناسبترین روش خواهد بود. در واقع با روش های زیبایی دندان نظیر انجام ارتودنسی بزرگسالان و کودکان، بریج، ایمپلنت دندان و … میتوان دندان هایی صاف و مرتبی داشت.

انواع پروتزهای متحرک دندان

پروتزهای کامل

این دندان‌های مصنوعی با هدف جایگزینی تمام دندان‌های کشیده شده‌ی دو سمت استخوان گونه طراحی می‌شوند. این نوع پروتز دندان به گونه‌ای ساخته می‌شود که بتوان آن را یک ماه پس از کشیدن دندان‌ها در دهان گذاشت.

• دندان مصنوعی کامل متعارف را تنها پس از کشیدن تمام دندان‌ها و التیام کامل بافت‌های لثه می‌توان در دهان قرار داد که معمولاً چند ماه زمان می‌برد.
• دندان مصنوعی کامل فوری بلافاصله پس از کشیدن دندان‌ها در دهان قرار داده می‌شود. دندانپزشک پیش از این عمل قالبی را از استخوان گونه تهیه می‌کند.

مزیت پروتز فوری این است که بیمار مجبور نیست مدتی طولانی بدون دندان باشد، اما نقطه ضعف کاشت ایمپلنت دندان این است که چند ماه پس از قرارگیری در دهان باید فاصله بین دندان مصنوعی و فک پر شود، چون استخوان طی فرایند التیام تغییر شکل می‌دهد. به این ترتیب باتقبل قیمت دندان مصنوعی ، دندان مصنوعی جدید پایداری خود را از دست نمی‌دهد.

پروتز دندان جزیی

این نوع پروتز، در دو حالت ثابت و متحرک، در فاصله ایجاد شده بین دندان‌های سالم قرار داده می‌شود.

• دندان مصنوعی ثابت یا “بریج دندان” به طور ثابت به وسیله سیمان مخصوص دندانپزشکی در فاصله ایجاد شده کاشته می‌شود. بریج راحت است و ظاهری طبیعی دارد، اما هزینه پروتز دندان آن اندکی بالاتر از دندان مصنوعی و پروتز متحرک دندان است.
• دندان مصنوعی متحرک معمولاً با پرچی فلزی به دیگر دندان‌ها ثابت می‌شود یا به آنها گیر داده می‌شود. این نوع پروتز را می‌توان روی دندان‌ها یا بیرون دندان‌ها ثابت کرد. امکان درآوردن دندان از دهان برای تمیز کردن آن و راحتتر کنار آمدن با آن از مزایای ساخت دندان مصنوعی متحرک است.
• نوع دیگر دندان مصنوعی سوپرا یا فوقانی نامیده می‌شود که دندان مصنوعی کاملی است که داخل دهان قرار داده می‌شود تا روی ایمپلنت‌ها یا دندان‌های باقی‌مانده را بپوشاند.

انواع پروتز های ثابت دندان

بریج‌های باند شونده با رزین

بریج‌هابیشتر برای جایگزینی دندان‌های پیشین استفاده میشوند که مانند دندان‌های آسیا تحت فشار جویدن قرار ندارند. این نوع بریج‌ها باله‌هایی دارند که از هر طرف به دندان‌های مجاور سالم متصل میشوند بدون اینکه نیاز به تراش دادن دندان‌های دیگر وجود داشته باشد. ظاهر و کارکرد یک بریج باند شونده با رزین  بهتر از دندان مصنوعی متحرک است اما قوی‌تر از پل دندانی ثابت به نظر نمیرسد و معمولا به اندازه ایمپلنت دندانی کارایی و دوام ندارد

رایج‌ترین روش جایگزین ایمپلنت‌های دندانی برای یک دندان از دست رفته، بریج‌‌های ثابت است. این بریج‌ها به تراش دادن یا تخریب عمدی دندان‌های دیگری که برای اتصال و ساپورت بریج مورد استفاده قرار میگیرند نیاز ندارند.  بریج‌های ثابت متکی بر دندان مانع از رشد طبیعی استخوان زیرین خود شده و بنابراین به مرور زمان موجب تحلیل آن میشوند. بریج‌ها به طور کلی پس از 5 تا 10 سال از بین میروند، زیرا بیماران نمیتوانند از نخ دندان برای تمیز کردن آنها استفاده کنند و سطح پایه دندان در زیر و اطراف پل دندانی به شدت در معرض پوسیدگی قرار میگیرد

ایمپلنت‌های برای جایگزینی یک یا تمام دندان‌های از دست رفته مورد استفاده قرار میگیرند. هدف ازاین جایگزینی‌های دندانی در دندان‌پزشکی، بازگرداندن کارایی دندان و همچنین زیبایی به بیمار است. ایمپلنت‌ها فقط متکی به استخوان هستند و هیچگونه تاثیری بر دندان‌های اطراف خود ندارند. ایمپلنت دندانی از این حیث که هیچ اثری بر دندان‌های مجاور ندارد و تغییری در آنها ایجاد نمیکند یک روش محافظه‌کارانه محسوب میشود. بعلاوه، به این دلیل که ایمپلنت‌ها درون ساختار استخوان  قرار میگیرند بسیار پایدار هستند و هم از نظر ظاهری هم از نظر حس درونی فرد، مانند دندان‌های طبیعی به نظر میرسند

فرایند تهیه پروتز چقدر زمان می‌برد

فرایند کامل پروتز و کاشت دندان طبیعی ، از اولین تا آخرین جلسه دو هفته تا یک و نیم یا دو ماه یا حتی بیشتر زمان می‌برد. پروتزهای موقت برای جلوگیری از بروز ناراحتی و به منظور استفاده تا زمان آماده شدن پروتزهای دائمی تهیه می‌شود. پزشک سعی می‌کند مرحله موقت پروتز تا حد امکان کوتاه باشد و بیمار کمترین میزان ناراحتی را تحمل کند.

مراقبت از پروتز

مراقبت از پروتز ثابت شبیه به مراقبت از دندان‌های سالم است، یعنی پروتز را باید با مسواک و خمیر دندان تمیز کرد و از دهانشویه و نخ دندان استفاده کرد. افراد دارای پروتزهای متحرک (پلاک) نیز باید به بهداشت دهان خود اهمیت بدهند و پروتز را هر روز پس از صرف غذا بشویند و آن را با روش‌هایی چون استفاده از قرص‌های مخصوص پاک کننده دندان ضدعفونی کنند تا نفسی بدبو نداشته باشند. از آنجا که این افراد مقدار اکسیژن فعال زیادی دارند، پروتز ثابت را باید در فاصله‌های زمانی کوتاه به خوبی تمیز کنند.

سوالات متداول 

در ادامه می توانید پاسخ پرسش های خود را درباره انواع مختلف پروتز های دندان بیابید:

آیا ایمپلنت باعث آسیب میشود؟

بیشتر روش‌های ایمپلنت داندان بسیار راحت‌تر از کشیدن دندان است به طوری که بیشتر بیماران از اینکه حتی کوچکترین ناراحتی هم احساس نکردند شگفت‌زده میشوند. بله درست است! این روش بسیار کارآمد زمانی که از بی‌حسی موضعی یا بیهوشی VI استفاده شود هم رضایت‌بخش و هم کوتاه خواهد بود.

بله. در بیشتر موارد ایمپلنت‌ها قوی‌تر از دندان‌های طبیعی هستند و کارایی بیشتری دارند. بیمار بعد از درمان میتواند از سلامتی و زیبایی دندان جایگزین شده‌اش استفاده کند و از خوردن غذاهای موردعلاقه‌اش لذت ببرد.

• بهبود قدرت جویدن غذاها
• جایگزین شدن دندان‌های مصنوعی کامل و تکه‌ای با پل‌ دندانی ثابت
• بهبود ظاهر دندان
• افزایش اعتماد به نفس
• جلوگیری از تحلیل استخوان

هرکسی که از سلامت کافی برای کشیدن دندان‌هایش برخوردار باشد میتواند برای ایمپلنت دندان گزینه مناسبی باشد. اما ممکن است فرد بیماری یا شرایط خاصی داشته باشد که ایمپلنت دندان را برایش سخت یا ممنوع بکند. افرادی که شرایط خاص مثل بیماری‌های مزمن، یا مصرف زیاد دخانیات یا الکل دارند نمیتوانند گزینه مناسبی برای استفاده از ایمپلنت باشند. پزشک بعد از معاینه و ارزیابی کامل تاریخچه پزشکی شما تعیین میکند که آیا برای انجام این کار مناسب هستید یا خیر.

دندان‌های مصنوعی   را نمیتوان مثل دندان‌های طبیعی سفید کرد زیرا از پلاستیک ساخته شده‌اند. برای جلوگیری از ایجاد لکه و زرد شدن دندان‌ها هر روز آنهارا تمیز کنید تا غذاها و پلاک‌های باکتریایی از دندان‌هایتان زدوده شوند. مسواک زدن با مسواک مخصوص دندان‌های مصنوعی یا مسواک‌های نرم میتواند باعث جلوگیری از زرد شدن دندان‌ها شوند و دهان شما را تازه نگه دارد. مسواک را مرطوب کنید و از خمیردندان‌های بدون مواد ساینده یا خمیردندان مخصوص دندان‌های مصنوعی استفاده کنید زیرا خمیردندان‌های معمولی حاوی مقدار زیادی مواد ساینده هستند. سپس تمام سطوح داخلی و خارجی دندانتان را به آرامی مسواک بزنید.

بله، میتوانید اما بهتر است که هنگام خواب آنها را از دهانتان خارج کنید. زیرا با این کار به لثه‌ها و استخوان فکتان که در طول روز تحت فشار بوده‌اند فرصت استراحت میدهید.

اگر بیمار به طور مداوم برای چکاپ نزد پزشک برود و در خانه به خوبی از آنها مراقبت کند، بریج‌ها میتوانند 10 تا 15 سال سالم بمانند.

بریج‌ها به جز مسواک زدن و نخ دندان کشیدن به مراقبت‌های بیشتری احتیاج ندارند. سخت‌ترین قسمت مراقبت از بریج‌ها این است که عادت کنید نخ دندان را زیر دندان مصنوعی بکشید تا آن قسمت را تمیز نگه دارید. پزشک و متخصص بهداشت دهان و دندان به شما در این مورد کمک خواهند کرد.

اگر به دنبال روشی برای پروتز دندان های خود هستید می توانید با کلینیک دندانپزشکی محتشم تماس بگیرید تا وقت مشاوره برایتان تنظیم شود.