جراحی دندان عقل نهفته: جلوگیری از عفونت و فشار به دیگر دندانها

فرایند تکامل انسان، دندان‌های عقل را به عناصر بی‌مصرفی برای بدن تبدیل کرده است، و مطابق آمار انجمن جراحان دهان و فک و صورت ، حدود 85% از این دندا‌ن‌های آسیای سوم در نهایت باید به دلیل شلوغی دندان‌ها کشیده شوند.‌ دندان‌های عقل نهفته که در درون لثه گیر می‌کنند، می‌توانند باعث برخی مشکلات لثه‌ای و دندانی، از جمله درد، عفونت یا بهم‌ریختگی دندان‌ها شوند.

دندان عقل نهفته چیست؟

فک برخی افراد به اندازه کافی بزرگ است و فضای لازم را برای قرارگیری تمام دندان‌ها دارد، اما فک اکثر افراد فضای کافی برای درآمدن دندان عقل ندارد و در نتیجه مشکل دندان عقل نهفته پیش می‌آید. در واقع فک اکثر ما برای 28 دندان، یعنی تمام دندان‌ها منهای دندان‌های عقل فضا دارد. دندان عقل یا دندان آسیاب سوم آخرین دندانی است که در بازه سنی 25 ـ 17 سال درمی‌آید. ازآنجایی که انسان‌ها امروزه غذاهای نرم‌تری می‌خورند و می‌توانند غذا را به قطعات کوچکتری خرد کنند که راحت‌تر جویده شود، دندان عقل هیچ نقشی در تغذیه و غذا خوردن ما ندارد. دندان عقل غالباً در محل مناسب درنمی‌آید یا اصلاً از خط لثه بیرون نمی‌زند. در نتیجه دندان عقل بین بافت لثه و استخوان فک گیر می‌کند که اصطلاحاً به آن دندان عقل نهفته می‌گویند.

تشخیص

دندانپزشکان برای تشخیص دندان عقل نهفته، در دهان به دنبال هرگونه تورم لثه‌ها یا نشانه‌ای از عفونت از جمله حساسیت، قرمزی و بیرون آمدن چرک و عفونت از لثه می‌گردند. آن‌ها همچنین در مورد علائم و عادات بهداشتی دهان و دندان بیماران از آن‌ها پرس‌وجو می‌کنند. دندانپزشک، تنها با یک عکس رادیولوژی دندان، که آسیب‌دیدگی سایر دندان‌ها یا استخوان فک را نیز نشان می‌دهد، می‌تواند تشخیص خود را تأیید کند. گرفتن عکس‌های رادیولوژی از این جهت ضروری است که آن‌ها می‌توانند جای دقیق دندان‌های عقل را نشان داده و به جراحان کمک کنند که بهترین روش را برای کشیدن این دندان‌ها انتخاب کنند.

متخصص ارتودنسی در بررسی اولیه به دقت و به طور کامل دندان‌ها را معاینه می‌کند و به کمک تصاویر رادیولوژی تصمیم می‌گیرد که آیا ضرورتی در کشیدن دندان برای ارتودنسی وجود دارد یا خیر. فرایند طرح‌ریزی برنامه درمان ارتودنسی دندان برای هر بیمار منحصر به فرد است و به شرایط و وضعیت دندان‌های هر بیمار بستگی دارد. پیش از شروع کشیدن دندان، دندانپزشک با استفاده از داروی بی‌حسی موضعی ناحیه‌ای که دندان مورد نظر در آن قرار دارد را کاملاً بی‌حس می‌کند، تا شما درد کشیدن دندان را احساس نکنید. اگر تمایلی به استفاده از بی‌حسی ندارید، از دندان‌پزشکتان بخواهید در صورت امکان از گزینه‌های دیگر، مانند روش آرام‌بخشی استفاده کند. در مطب يك متخصص ارتودنسي، قیمت ارتودنسی دندان به صورت پيش پرداخت (حدود يك چهارم مبلغ كلي) دريافت مي شود. سپس درمان ارتودنسي ثابت يا متحرك كه حدود ١٨ تا ٢٤ ماه طول مي كشد آغاز مي شود و بقيه ي هزينه به صورت اقساط ماهيانه دريافت مي گردد.

انواع نهفتگی

دندانپزشک قبل از کشیدن دندان عقل از دندان عکس می‌گیرد تا محل دندان یا دندان‌هایی را که باید کشیده شود، تعیین کند. دندان عقل با توجه به موقعیت آن در دهان به چهار دسته زیر تقسیم می‌شود:

• نهفتگی کاملاً استخوانی: کشیدن این نوع دندان عقل دشوارتر از بقیه است، چون دندان کاملاً در استخوان فک گیر کرده است.
• نهفتگی نیمه استخوانی: در این حالت باید دندان عقلی کشیده شود که بخشی از آن در فک گیر کرده است.
• نهفتگی بافت نرم: پیچیدگی کشیدن این نوع دندان عقل کمتر است، چون دندان فقط زیر خط لثه گیر کرده است.
• دندان عقل درآمده: کشیدن دندان عقلی که درآمده و از خط لثه بیرون زده است، از بقیه ساده‌تر است، چون دندان وارد فضای دهان شده است.

عوارض و مشکلات دندان عقل نهفته

در بعضی موارد دندان عقل نهفته باعث مشکلات زیر می‌شود:

• درد دندان عقل
• تورم، قرمزی، حساسیت یا خونریزی لثه‌ها
• تورم اطراف لثه‌ها
•  بد بو شدن تنفس
•  احساس یک مزه ناخوشایند در نزدیکی ناحیه درگیر در دهان
•  سردرد یا فک درد
• تورم گاه‌وبیگاه گره‌های لنفاوی در گردن
• هر از گاهی هم دهان به راحتی یا به طور کامل باز نمی‌شود

جراحی دندان عقل نهفته

بعضی از دندان‌های عقل نهفته به جراحی دندان عقل نیازی ندارند، اما در مواردی که این دندان‌ها باعث بروز علائمی می‌شوند، معمولاً یک دندانپزشک یا جراح دهان و دندان آن‌ها را از طریق عمل جراحی سرپایی می‌کشد. بسته به شدت عارضه، ممکن است از بی‌حسی موضعی یا بیهوشی عمومی استفاده شود. اگر دندان دچار عفونت شده باشد جراحی دندان عقل نهفته به تأخیر می‌افتد، که در این صورت دندانپزشک آنتی‌بیوتیک تجویز کرده و یک هفته تا 10 روز صبر می‌کند. برای کشیدن دندان عقل روش جراحی با لیزر نیز وجود دارد.

روش کار به شرح زیر می باشد:

• مرحله اول بی‌حس کردن دور دندان یا دندان‌هایی است که باید کشیده شود: ابتدا ماده‌ای روی لثه‌ها گذاشته می‌شود، سپس آمپول بی‌حسی تزریق می‌شود.
• سپس بیمار داروی آرام‌بخش دریافت می‌کند یا بیهوشی عمومی اعمال می‌شود: اکثر بیماران حین عمل هوشیار هستند، اما گاهی شرایط ایجاب می‌کند که بیمار بیهوش شود. تصمیم‌گیری درباره نوع بی‌حسی، بیهوشی به عهده دندانپزشک جراح و بیمار است. بیمار آرامبخش را به صورت قرص‌هایی مانند والیوم یا از طریق تزریق سرم در بازو دریافت می‌کند. چنانچه قرار باشد جراحی دندان عقل تحت بیهوشی عمومی انجام شود، ماسک روی صورت بیمار گذاشته می‌شود تا با استنشاق گاز بیهوش شود. تنفس و دیگر علائم حیاتی بیمار در زمان بیهوشی تحت نظر گرفته می‌شود.
• جراح لثه را باز می‌کند و دندان و ذرات دیگر را برمی‌دارد: دندانپزشک استخوانی را برمی‌دارد که مانع درآمدن دندان نهفته شده است. دندانپزشک گاهی تصمیم می‌گیرد که دندان را خرد کند تا کشیدن آن راحت‌تر شود. شیوه کشیدن دندان به وضعیت آن بستگی دارد.
• گاهی اوقات جراح لازم می‌داند که زخم را بخیه بزند و ببندد: در غیر این صورت گاز پانسمان روی زخم گذاشته می‌شود تا خون لخته شود و خونریزی کنترل شود.
• با توجه به نوع آرامبخش دریافتی، ممکن است بیمار پس از جراحی نتواند رانندگی کند: شرایط بعد از عمل از قبل به بیماران اطلاع داده می‌شود. 

تسکین درد و مراقبت بعد از جراحی دندان عقل

مراقبت از زخم پس از جراحی دندان عقل بسیار مهم است. جراح غالباً برای تسکین درد بعد از عمل مسکن تجویز می‌کند، همچنین می‌توانید داروهای بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا پاراستامول را برای آرام کردن درد خود مصرف کنید. مصرف این داروها برای به حداقل رساندن درد کافی است. اما اگر باز هم درد داشتید، می‌توانید یخ روی گونه بگذارید تا دردتان برطرف شود. ایبوپروفن بهترین دارو برای تسکین درد بعد از کشیدن دندان عقل است. اگر علی‌رغم رعایت این توصیه‌ها دردتان آرام نشد، فوراً با دندانپزشک یا جراح خود تماس بگیرید. درد شدید می‌تواند نشانه سخت و پیچیده بودن جراحی یا عارضه‌ای به نام حفره خشک باشد.

اطلاعاتی درباره حفره خشک و روش درمان آن

​اگر درد بعد از کشیدن دندان عقل برای مدتی طولانی (بیشتر از سه روز) ادامه داشت و در این مدت شدیدتر نیز شد، احتمالاً مشکل "حفره خشک"پیش آمده است؛ حدوداً 5 ـ 2 درصد بیماران بعد از کشیدن دندان دچار عارضه حفره خشک می‌شوند. پس از کشیدن دندان حفره‌ای در محل قرارگیری سابق دندان ایجاد می‌شود. لخته خون طی فرایند التیام زخم در این حفره تشکیل می‌شود که از عصب‌ها و استخوان زیرین محافظت می‌کند و به جوش خورن زخم نیز کمک می‌کند. چنانچه این لخته تشکیل شود و در محل باقی بماند، فرایند التیام به خوبی و بدون مشکل طی می‌شود. اما اگر لخته خون در روزهای بعد از کشیدن دندان از بین برود یا جدا شود، با مشکل حفره خشک مواجه می‌شویم. در این حالت استخوان و عصب فک هوا می‌کشد و در معرض جریان هوا، غذا، مایعات و هر چیزی که وارد دهان می‌شود، قرار می‌گیرد. درد و عفونت تشدید می‌شود و بیشتر از 7 روز ادامه دارد.

علائم حفره خشک

درد شدید مهم‌ترین علامت حفره خشک است، البته این درد را نباید با درد معمول پس از کشیدن دندان اشتباه گرفت که تا چند روز بعد از عمل ادامه دارد. علائم شایع‌تر حفره خشک عبارت است از:

• درد شدید و مداوم تا چند روز بعد از کشیدن دندان: درد عادی مربوط به جراحی دندان عقل پس از 5 ـ 2 روز آرام می‌شود.
• دیده شدن حفره خالی (خشک) در محل کشیده شدن دندان: اگر لخته خون جدا شده را در دهان خود دیدید، احتمالاً این لخته از جای خالی دندان جدا شده و با مشکل حفره خشک مواجه هستید.
• درد شدیدی که در اطراف صورت، در سمت دندان کشیده شده منتشر می‌شود.
• بدبو و بدمزه بودن دهان
• تب خفیف

عوارض جراحی دندان عقل نهفته

 عوارض این عمل، هرچند که به ندرت رخ می‌دهند، اما می‌توانند شامل موارد زیرا باشند:

•    عفونت دندان یا لثه به خاطر وجود باکتری‌ها یا گیر کردن غذا
•    آسیب رسیدن به سینوس نزدیک به دندان عقل نهفته بالایی
•    نمایان شدن استخوان یا به وجود آمدن حفره خشک
•    ضعیف شدن استخوان فک پایین
•    آسیب رسیدن به عصب‌های لب پایین، چانه یا زبان

بیمارانی که دچار هر یک از عوارض بعد از عمل می‌شوند می‌بایست سریعاً به پزشکشان مراجعه کنند. عوارض این عمل به ندرت رخ می‌دهند، با این حال حفره خشک از سایر عوارض شایع‌تر است، به طوری که حدوداً 5 تا 10% از بیماران به آن دچار می‌شوند. پس از آنکه جراح یک دندان آسیاب را می‌کشد، بدن یک لخته ایجاد کرده و خونریزی را متوقف می‌کند. این لخته در ابتدا بافتی نرم دارد، اما در عرض چند روز دلمه بسته و به یک بافت سفتِ پوست مانند تبدیل می‌شود. گاهی اوقات این اتفاق نمی‌افتد و لخته شسته می‌شود و استخوان نمایان می‌شود. حفره‌های خشک اغلب باعث درد و التهاب می‌شوند و پزشکان آن‌ها را با یک پانسمان مسکن درمان می‌کنند. تقریباً همیشه، طی چند روز این عارضه رو به بهبودی می‌رود.
بیهوشی می‌تواند باعث شود بعضی از افراد نیز دچار تهوع شوند. همچنین همه بیماران در 24 تا 48 ساعت اول بعد از عمل تا حدودی دچار ترشح خونابه می‌شوند. با این حال، افراد عموماً پس از چند روز خوردن غذاهای نرم می‌توانند دوباره غذاهای معمولی بخورند. همچنین بیماران می‌توانند بعد از عمل داروهای مسکن تجویزی استفاده کنند. والدین می‌توانند با نظارت بر مقدار دارویی که خودشان و فرزندانشان مصرف می‌کنند اعتیادشان به مسکن‌ها را متوقف کنند.

خطر نکشیدن دندان‌های عقل نهفته

طبق گفته مؤسسه ملی بهداشت، از آنجا که استخوان‌های افراد کمتر از 30 سال انعطاف‌پذیرتر هستند، کشیدن دندان‌های عقل در این سنین آسان‌تر است. گاهی اوقات دندان‌های عقل نهفته‌ای که هیچ‌گونه مشکلی برای لثه‌ و دندان‌ها ایجاد نمی‌کنند نیازی به جراحی دندان عقل ندارند، با این حال تحقیقات انجمن جراحان دهان، فک و صورت نشان می‌دهد که حتی دندان‌های آسیاب سومی که صاف رشد می‌کنند هم به اندازه دندان‌های نهفته مستعد بیماری هستند.

نکشیدن دندان‌های نهفته می‌تواند باعث بروز عوارضی جدی شود، از جمله:

•    ایجاد کیست در اطراف دندان که می‌تواند باعث ایجاد شیاری در استخوان فک شده و دندان‌های مجاور را تخریب کند
•    عفونت دندان یا لثه
•    ناراحتی مزمن دهان
•   به‌هم‌ریختگی دندان‌ها
•    به وجود آمدن پلاک‌های دندانی که بین دندان‌ها و لثه گیر می‌کنند

هزینه

هزینه کشیدن دندان عقل به عوامل متعددی بستگی دارد، از جمله:

•    تجربه دندانپزشک
•    محلی که دندانپزشکی در آن قرار دارد
•    نوع بیمه دندانی که دارید
•    میزان گستردگی عمل

عوارض جراحی دندان عقل نهفته

آیا همه انسان‌ها دندان عقل دارند؟

خیر، همه دندان عقل ندارند. هر چهار دندان عقل اکثر افراد درمی‌آید، اما برخی فقط صاحب سه، دو یا حتی یک دندان عقل می‌شوند.

چرا کشیدن دندان عقل از بقیه دندان‌ها سخت‌تر است؟

دندان عقل غالباً مانند بقیه دندان‌ها کامل درنمی‌آید. اگر دندان عقل نهفته باشد، به صورت زاویه‌دار زیر لثه قرار گرفته است و باید قبل از کشیدن خرد شود. اگر دندان کاملاً از لثه بیرون نزده باشد، لازم است که دندانپزشک بافت لثه را ببرد تا به دندان دسترسی پیدا کند. به علاوه باید آناتومی ریشه دندان عقل را نیز در نظر بگیرید. دندان عقل معمولاً چند ریشه دارد که به طرق مختلفی شکل گرفته است، ریشه‌های دندان عقل می‌تواند مجزا از هم یا جوش خورده به هم باشد. غیرعادی بودن شکل ریشه‌های دندان یا کج بودن آنها کشیدن دندان را سخت‌تر می‌کند؛ کشیدن دندان فک پایین به دلیل ارتباط داشتن آن با عصب‌ دشوارتر است.

اثر بی‌حسی موضعی تا چند ساعت ادامه دارد؟

اثر بی‌حسی موضعی مارکائین 10 ـ 8 ساعت ادامه دارد، بنابراین بیمار فرصت دارد که ابتدا غذا میل کند و سپس مسکن مصرف کند.

آیا امکان بیهوشی یا دریافت داروی آرامبخش برای جراحی دندان عقل وجود دارد؟

امکان بیهوشی و دریافت داروی آرامبخش برای جراحی دندان عقل وجود دارد، البته دندانپزشک ابتدا پرونده پزشکی بیمار، حساسیت‌ها و داروهای مصرفی فعلی وی را بررسی می‌کند و سپس توصیه مناسب را ارائه می‌دهد.

بیهوشی چطور انجام می‌شود؟

داروی آرامبخش و بیهوشی به وسیله سرم در رگ بازو تزریق می‌شود. بیمار پس از تزریق دارو بیهوش می‌شود و به هیچ وجه متوجه روند انجام عمل نمی‌شود. همچنین بیمار از راه دستگاه تنفسی بینی اکسیژن تکمیلی دریافت می‌کند.

آیا هنگام کشیدن دندان عقل احساس درد خواهم کرد؟

روش‌های مختلف بی‌حسی با توجه به پیچیدگی جراحی قبل از عمل و در طول آن اعمال می‌شود تا درد و ناراحتی حین عمل به حداقل برسد.

برای اطلاع از روش های مختلف بی حسی و شرایط معمول استفاده از آنها اینجا کلیک کنید.

آیا صورتم بعد از کشیدن دندان عقل ورم می‌کند؟

ورم و کبوی بعد از کشیدن دندان عقل طبیعی است. ورم معمولاً بعد از چند روز برطرف می‌شود، ولی از بین رفتن کبودی اندکی بیشتر زمان می‌برد. کیسه یخ را طبق دستور دندانپزشک روی گونه بگذارید.

آیا بعد از جراحی دندان عقل می‌توانم مسواک بزنم؟

دندان‌ها را تا 24 ساعت بعد از کشیدن دندان عقل مسواک نزنید. پس از آن می‌توانید دندان‌ها را مسواک بزنید، اما هنگام مسواک زدن دور دندان کشیده شده مراقب باشید و سعی کنید که حتی‌الامکان به ناحیه زخم نزدیک نشوید.

آیا پس از کشیدن دندان عقل می‌توانم ورزش کنم؟

توصیه می‌کنیم که سه تا چهار روز بعد از کشیدن دندان عقل ورزش نکنید و کارهای بدنی سنگین انجام ندهید. اگر برای ورزش کردن عجله کنید، ممکن است لخته خون جدا شود و به این ترتیب هم دوران بهبود طولانی‌تر شود و هم مجبور به تحمل درد و ناراحتی شوید.

"کپی فقط با ذکر منبع و لینک بلامانع است."