درمان آبسه و عفونت دندان و لثه

آبسه دندان در واقع تجمع عفونت در یک نقطه است که موجب دندان درد و دیگر علائم می شود. عفونت ( یا چرک) مایع غلیظی است که حاوی گلبول های سفید خون ، بافت مرده و باکتری ها است. معمولا علت بروز آبسه عفونت باکتریایی می باشد. آبسه و آفت دهان ممکن است در دندان یا بافت های اطراف آن به وجود بیاید . آبسه های دندانی به دو گروه مختلف تقسیم میشوند.

انواع آبسه دندان

سه نوع آبسه دندان وجود دارد که در زیر به آنها اشاره می‌کنیم:

آبسه پری اپیکال ( ریشه دندان)

این نوع آبسه در ریشه دندان ( پالپ دندان) تشکیل می شود. این رایج ترین نوع آبسه است. این نوع آبسه معمولا بر اثر عوارض ناشی از پوسیدگی دندان بوجود می آید. پوسیدگی دندان  یکی از رایج ترین مشکلات دندانی است که باعث آسیب و فرسایش لایه های محافظ دندان ( مینا و عاج) می شود و فرسایش و از بین رفتن مینا و عاج دندان نیز به باکتری ها این اجازه را می دهد که به ریشه دندان نفوذ کنند و منجر به عفونت دندان و علت دندان درد شوند. عفونت در پالپ یا ریشه دندان گسترش پیدا می کند تا این که آبسه بوجود بیاید. گاهی اوقات نیز آبسه پری آپیکال به علت پوسیدگی دندان و مرگ عصب دندان( به هر دلیل مثلا آسیب دیدگی) بوجود می آید چرا که بافت مرده داخل دندان بیشتر مستعد عفونت می باشد.

آبسه پریودنتال (بافت نگهدارنده دندان)

این نوع آبسه در بافت های نگهدارنده دندان که بین دندان و لثه است (و پریودونتیم نامیده می شود)، ایجاد می شود.این نوع آبسه معمولا به عنوان عوارض ناشی از بیماری های لثه ( بیماری های پریودنتال) شکل می گیرد. این بیماری ها موجب عفونت یا التهاب بافت هایی می شود که دور دندان را فراگرفته است. بیماری لثه اغلب باعث می شود لثه کمی از دندان فاصله بگیرد. این مساله باعث ایجاد حفره هایی می شود که با باکتری پر می شوند و سپس عفونت باکتریایی گسترش پیدا می کند و یک آبسه تشکیل می شود. آبسه پریودنتال همچنین ممکن است بر اثر ضربه یا آسیب وارد شدن به دندان ایجاد شود. گاهی اوقات آبسه پریودنتال ورم لثه نیز نامیده می شود، زیرا آبسه باعث ایجاد ورم نزدیک لثه می شود.ضمن اینکه خونریزی لثه نیز می‌تواند به دلیل وجود مسائل مهمی مانند بیماری‌های لثه، رژیم غذایی ناسالم و عدم رعایت بهداشت دهان و دندان باشد. برای درمان بیماری لثه و خونریزی آن به آرامی از کمپرس روی لثه های خود استفاده کنید، اما اگر با این وجود خونریزی لثه ادامه داشت، یخ یا نوشیدنی ها یا آب میوه های سرد برای متوقف کردن خون ریزی مصرف کنید. برای  درمان تغییر رنگ لثه دندان های خود را مسواک نزنید و در عوض از دهان شویه آب گرم استفاده کنید. از مصرف هر نوع داروی جدید خودداری کنید و با پزشک یا دندانپزشک در اسرع وقت برای بررسی مشکل خونریزی لثه ها ملاقات کنید. لازم است که حداقل هر شش ماه برای پیشگیری و درمان خونریزی لثه و حذف پلاک های دندان با دندان پزشک ملاقات کنید.

آبسه لثه

در این حالت آبسه تنها در بافت لثه ایجاد شده و دندان و ﻟﯿﮕﺎﻣﻨﺖ ﭘﺮﯾﻮﺩﻧﺘﺎﻝ را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد.

آبسه مزمن و آبسه حاد

علائم فوق همگی مشخصه آن چیزی هستند که به آن آبسه حاد گفته می‌شود. این نوع آبسه به سرعت منتشر می‌شود و معمولاً درد و ناراحتی زیادی در بیمار ایجاد می‌کند. از طرفی دیگر آبسه مزمن به آرامی پیشرفت می‌کند و ممکن است هیچ دردی ایجاد نکند؛ بنابراین بیمار از وجود آبسه باخبر نمی‌شود و تنها تصویربرداری اشعه ایکس از دندان قادر به تشخیص آن می‌باشد. این نوع آبسه معمولاً آبسه پری اپیکال است که به تدریج از ریشه دندان و بافت اطراف گسترش می‌یابد. در نهایت ممکن است چرک تونلی را در استخوان و بافت ایجاد می‌کند که با نام فیستول یا مجرای سینوسی شناخته می‌شود. این مسئله امکان تخلیه چرک را فراهم کرده و درون دهان مانند یک جوش به نظر می‌رسد. اگر شما چیزی مثل این را در دهان خود می‌بینید و یا احساس می‌کنید، حتی اگر هیچ‌یک از علائم آبسه دندان را تجربه نکرده‌اید با این حال بایستی با دندان‌پزشک خود مشورت کنید. اگر چرک از فیستول شروع به تخلیه کند از طعم بد آن متوجه این مسئله خواهید شد.

علائم آبسه دندانی

درد علامت اصلی آبسه‌های دندانی است. این درد می‌تواند تپشی و غالبا شدید باشد. معمولاً درد اتفاقی شروع شده و پس از چند ساعت یا چند روز شدت می‌گیرد. در برخی موارد ممکن است درد به گوش، استخوان فک و گردن منتشر شود. دیگر علائم آبسه دندان عبارتند از:

•  حساس شدن نسبت به غذا و آشامیدنی‌های سرد و گرم
• وجود طعم بد در دهان
• تب
• به طور کلی داشتن احساس ناخوشایند
•  دشواری در باز کردن دهان
• بروز مشکل در بلع
• بی‌خوابی
• دندان آسیب‌دیده ممکن است به لمس کردن حساس باشد. همچنین ممکن است دندان کمیلق باشد.
• بوی بد دهان (برایدرمان بوی بد دهان باید عفونت دندان و لثه از بین برود)
• در موارد شدید: گرفتگی عضلات فک و قفل شدن فک

آبسه دندان در دوران بارداری

اجتناب از دندان‌درد در بارداری همواره امکان‌پذیر نیست و مطمئناً نمی‌توان نسبت به آن بی‌توجهی کرد. ابتلا به دندون درد در طول دوره بارداری تحت تأثیر دو عامل اصلی می‌باشد. اولین عامل مربوط به یک حقیقت بوده، ولی عامل دوم فقط یک تفکر نادرست است. حقیقت موجود در این رابطه مربوط به احتمال بالاتر دچار شدن زنان به مشکلات دندان و عفونت لثه در طول دوره بارداری می‌باشد که در عمل این شرایط می‌تواند با درد دندان یا لق شدن آن برای بیمار همراه باشد. تفکر نادرست مطرح در این رابطه مربوط به اجتناب از دندانپزشکی و درمان عفونت لثه در طول دوره بارداری به خاطر خطر احتمالی آن برای جنین است.

درمان

هر فردی که دارای علائم مرتبط با آبسه دندان است فوراً باید به دندانپزشک مراجعه کند. آبسه دندان به راحتی توسط دندانپزشک ماهر تشخیص داده می‌شود. روش‌های درمانی به شرح زیر می‌باشند:

درمان اولیه

 لازم است در سریع ترین زمان ممکن به دندانپزشک مراجعه کنید. دندانپزشک معمولا اول چرک ها را بیرون می کشد که این کار موجب تسکین فوری درد می شود. این کار یا با برش آبسه با لانست یا با ایجاد سوراخی  کوچک در دندان برای تخلیه چرک صورت می گیرد. گاهی اوقات، در صورتی که نتوان تمام عفونت را بیرون کشید، چند روز پس از تخلیه چرک یک داروی آنتی بیوتیک تجویز می شود تا هر نوع عفونت باقی مانده از بین برود. با این حال، در اغلب مواقع پس از تخلیه چرک به چرک خشک کن دندان نیاز نیست.
در صورتی که شخص برای درمان آبسه دندان به پزشک عمومی مراجعه کند، تنها دارویی که پزشک می تواند تجویز کند مسکن است و تنها در صورتی می تواند آنتی بیوتیک تجویز کند که مشخص شده باشد علت ورم صورت یا لثه، آبسه دندان است. به هر حال تجویز آنتی بیوتیک نیز به تنهایی برای درمان عفونت دندان کافی نیست و نهایتا لازم است بیمار به دندانپزشک مراجعه کند. ممکن است پزشک شما برای درمان عفونت دندان و تسکین درد شما ، تا زمانی که به یک دندانپزشک مراجعه می کنید داروهای مسکن پاراکتامول و ایبوبروفن را تجویز کند.
توجه: در صورتی که با خوردن پاراکتامول و ایبوپروفن به تنهایی درد تسکین پیدا نکرد، هر دو دارو را با هم بخورید. بعضی از افراد نیاز دارند که پزشک مسکن های قوی تری برای آنها تجویز کند.
ممکن است علاوه بر موارد گفته شده به انجام درمان های دیگری نیز برای درمان چرک دندان نیاز باشد. درمان های پیشرفته تر برای انواع آبسه نیز به شرح زیر است:

درمان آبسه پری اپیکال

درمان این نوع آبسه عموما به صورت عصب کشی است. هدف عصب کشی دندان نجات دادن یا ترمیم بخش آسیب دیده در ریشه دندان است. به طور خلاصه دندان پزشک داخل دندان مرده را سوراخ می کند و چرک و عفونت داخل آن را خارج می کند و سپس بافت پالپ مرده را جدا می کند. پس از درمان آبسه دندان  یک ماده پرکننده ریشه داخل دندان قرار داده می شود تا فضای خالی را پر کند و از عفونت بیشتر جلوگیری کند.

توجه: حتی در صورتی که با بیرون کشیدن چرک و درمان اولیه درد شما کاملا تسکین پیدا کرده باشد باز هم نیاز به انجام درمان عصب کشی دندان است. این مساله به خاطر این است که عفونت و آبسه قطعا برمی گردند، که باعث سوزش دهان و درد می‌گردد مگر اینکه بافت پالپ مرده جدا شده باشد و جای آن پر شده باشد.
در صورتی که علی رغم انجام درمان عصب کشی عفونت باقی مانده باشد  و درمان نشود ممکن است دندانپزشک ناچار شود دندان را بکشد. از عوارض عصب کشی دندان می‌توان به درد، پوسیدگی و بازگشت مجدد عفونت پس از انجام درمان همراه خواهد بود.

درمان آبسه پریو دنتال

وقتی چرک بیرون کشیده شد، دندان پزشک حفره داخل بافت اطراف دندان را که آبسه در آن شکل گرفته بود ،تمیز می کند. پس از آن دندانپزشک سطوح دندان در محل اتصال به لثه را صاف می کند تا لثه را تحریک کند که بافت جدید بسازد و دوباره  به دندان نزدیک شود و هر نوع حفره ای از بین برود. این کار باعث می شود که از بروز مجدد عفونت جلوگیری شود. در صورتی که به صورت مکرر آبسه پریودنتال داشته باشید باید به جراح دهان مراجعه کنید. جراح دهان برای شکل دهی مجدد بافت لثه یک عمل جراحی انجام می دهد.

 درمان دندان آبسه کرده با عصب‌کشی یا کانال ریشه

آبسه‌های نوع پری اپیکال را غالبا به وسیله عصب‌کشی یا کانال ریشه می‌توان درمان کرد. این فرایند شامل سوراخ کردن تاج دندان به‌منظور دسترسی به حفره پالپ عفونت کرده می‌باشد. چرک تخلیه شده و حفره پاکسازی و ضدعفونی می‌شود. دندانپزشک غالبا با استفاده از سوهان‌های کوچکی کانال ریشه را وسیع‌تر می‌کند. این کار، پر کردن دندان را راحت‌تر می‌کند؛ اما این کار فرایندی ظریفی است که کمی زمان می‌برد. برای انجام عصب‌کشی دندان مخصوصاً اگر دندان آسیب‌دیده دندان‌های آسیاب کوچک یا آسیاب بزرگ (دندان آسیاب عقبی) باشند ممکن است به چندین بار مراجعه نیاز باشد چون این دندان‌ها دو یا سه ریشه دارند که هر کدام ممکن است دارای یک یا دو کانال ریشه باشند. دندانپزشک در مراجعه آخر ماده پرکننده موقتی را بر می‌دارد و بررسی می‌کند که هیچ اثری از عفونت بر جای نمانده باشد. در صورت از بین رفتن عفونت دندانپزشک یک پرکننده و پانسمان دائمی را اعمال می‌کند. بسته به میزان آسیب‌دیدگی دندان ممکن است نیاز به اصلاح تاج دندان نیز باشد. بیشتر دندان‌پزشکان در طی عصب‌کشی دندان جهت جدا کردن دندان تحت درمان از یک مانع یا سد استفاده می‌کنند. این ورقه لاستیکی در اطراف دندان‌ها نصب می‌شود تا دندان را خشک نگه دارد و همچنین مانع ورود هرگونه مواد شیمیایی به دهان در هنگام انجام درمان شود.

جراحی

ممکن است افراد دارای آبسه پری اپیکال و عفونت عود کننده نیاز به برداشتن بافت بیمار از طریق عمل جراحی باشد. این کار توسط جراح دهان انجام می‌گیرد. ممکن است نیاز باشد که بافت لثه در افراد مبتلا به آبسه پریودنتال و عفونت‌های مکرر تغییر شکل داده شود و پاکت پریودنتال برداشته شود. این کار توسط جراح دهان انجام می‌شود. در صورت عود مجدد آبسه دندان حتی پس از عمل جراحی ممکن است دندان کشیده شود.

 چگونه آبسه دندان را در خانه درمان کرد؟

اگرچه مراجعه به دندانپزشک تنها راه اطمینان از مؤثر بودن درمان است اما در هنگامی‌که منتظر رسیدن زمان نوبت ملاقاتتان هستید درمان‌های خانگی وجود دارد که می‌تواند به کاهش درد و توقف انتشار بیشتر عفونت کمک کند. بهترین روش برای تسکین درد آبسه دندان مصرف ایبوپروفن است اما در وهله دوم پاراستامول بهترین داروست. اگر مصرف یکی از این داروها بر رویتان تأثیری ندارد می‌توانید از ایبوپروفن و پاراستامول به طور همزمان استفاده کنید و یا دوز مصرفی نشان داده شده بر روی جعبه را افزایش دهید. دیگر راه‌های تسکین درد ناشی از عفونت دندان عبارتند از:

• شستن و قرقره کردن آب نمک ولرم در دهان
• اجتناب از مصرف غذاها و آشامیدنی‌های سرد و گرم
• فقط غذاهای نرم بخورید.
• از کشیدن نخ دندان در اطراف دندان متأثر پرهیز کنید
• از مسواک نرم استفاده کنید

امکان تهیه داروهای آنتی‌بیوتیک رفع عفونت دندان بدون نسخه وجود ندارد و این داروها فقط توسط دندانپزشک تجویز می‌شود. اگر جهت رفع آبسه دندان به دنبال درمان حرفه‌ای آن نروید احتمالاً عفونت منتشر می‌گردد. این امر می‌تواند به دندان‌ها و لیگامنت پریودنتال و استخوان فک آسیب جدی برساند. چنانچه این مشکل پس از مدتی درمان نشود عفونت ممکن است به دیگر بخش‌های بدن سرایت کند.

نتایج درمان و عوارض عدم درمان

در صورت درمان به موقع، نتایج آن بسیار خوب خواهد بود. معمولا چرک کاملا بیرون کشیده می شود و در صورتی که شدت آسیب دندان زیاد نباشد می توان آن را حفظ کرد. اما در صورتی که درمان آبسه دندان صورت نگیرد ممکن است عفونت به سمت پوست یا دهان پیشروی کند و این پیشروی موجب ایجاد یک کانال بین محل دائمی تجمع عفونت و چرک و سطح پوست یا داخل دهان می شود که از این کانال گاه به گاه بر اثر ایجاد مجدد چرک در حفره اصلی، چرک و عفونت تخلیه می شود و به قسمت های دیگر سرایت می کند. دیگر عوارض ناشی از عدم درمان آفت لثه و آبسه دندان معمول نیستند که می تواند شامل موارد زیر باشد.

• استئومیت : عفونت استخوان های اطراف محل آبسه
• سینوزیت : سرایت کردن عفونت به سینوس های مجاور در استخوان های صورت
• به وجود امدن کیست دندان ( حفره حاوی مایع) پس از پوسیدگی و بیماری‌های لثه، کیست‌ها از شایع‌ترین بیماری‌های دهان، فک و صورت هستند. از نظر پاتوژنی (بیماری‌زایی)، کیست دندان را می‌توان نشأت گرفته از بقایای فرایند پیچیده دندان جنینی و رشد فک توصیف کرد. تغییرات قابل مقایسه با انواع کیست دندان در هیچ منطقه دیگری از بدن رخ نمی‌دهد.
• ترومبوز سینوس های ورودی مغز: این عارضه بر اثر تجمع عفونت و لخته شدن خون در رگ های مغزی ایجاد می شود که بسیار عرضه جدی و خطرناکی است.
• عفونت سقف دهان : نوعی عفونت بسیار خطرناک و مهلک که ممکن است به صورت، مغز یا گردن سرایت یابد ( علائم عفونت دندان شدید در ادامه آمده است)

بنابراین با توجه به مطالب بالا می توان دریافت که در صورت ابتلا به آبسه دندانی و عفونت دندان  باید هر چه سریع تر آن را درمان کرد. درمان آبسه نه تنها از جهت تسکین درد بلکه جلوگیری از عوارض جدی آبسه دندانی است. علائمی که نشان دهنده بروز عوارض ناشی از آبسه و گسترش عفونت هستند در ادامه آمده که در صورت مشاهده این علائم لازم است سریعا به اورژانس مراجعه کنید:

• احساس ضعف و ناخوشی همراه تب
• مشکل در باز کردن دهان ، بلعیدن غذا یا نفس کشیدن
• وجود ورم و بر آمدگی در سطح داخلی دهان ، صورت و فک
• داشتن درد شدید علی رغم استفاده از مسکن های قوی

بروز عوارض جدی ناشی از آبسه در افراد مبتلا به دیابت و افرادی که سیستم ایمنی ضعیف تری دارند بیشتر است . از جمله :

• افراد مبتلا به ویروس HIV یا ایدز
• افراد تحت درمان شیمی درمانی
• افرادی که طحال آن ها خارج شده است
• افرادی که داروهای استروئیدی مصرف می کنند
• افرادی که به بیماری کم خونی داسی شکل مبتلا هستند

پیشگیری از آبسه دندانی

حفظ بهداشت دهان احتمال بروز آبسه دندان یا لثه را به حداقل می‌رساند. اقدامات مختلفی وجود دارد که جهت سالم نگه‌داشتن دندان‌ها و لثه تا حد ممکن می‌توانید آن‌ها را انجام دهید. این اقدامات عبارتند از:

• دندان‌هایتان را دو بار در روز به وسیله خمیردندان حاوی فلوراید مسواک بزنید و نخ دندان بکشید یا حداقل یک بار در روز از مسواک بین‌دندانی استفاده نمایید.
• از مصرف نوشیدنی‌های قندی و غذاهایی مانند اسنک‌ها در بین وعده‌های غذایی و یا درست قبل از رفتن به رختخواب خودداری کنید.
• در صورت امکان بلافاصله پس از مصرف غذاها و نوشیدنی‌های دارای قند زیاد یا نشاسته دندان‌ها را مسواک کنید.
• جهت معاینه و بررسی دهان به طور منظم به دندانپزشک مراجعه نمایید.

• حتی اگر به علت پوسیدگی دندان، حفره‌های دندانی ایجاد شده باشد دندان تحت تأثیر را قبل از بروز عفونت در پالپ دندان می‌توان از طریق پر کردن آن درمان نمود. این روش درمان بسیار بهتر از انجام عصب‌کشی و یا تخلیه دندان آبسه کرده است بنابراین مراجعه منظم به دندانپزشک بسیار اهمیت دارد.

"کپی فقط با ذکر منبع و لینک بلامانع است."