اگرچه جراحی ایمپلنت دندان (DIS) میزان موفقیت بالایی دارد اما برای همه بیماران مناسب نیست و همچنین امکان ابتلا به عوارض طولانی مدت را به همراه دارد.
ایمپلنت دندان جایگزینی طولانی مدت برای دندان از بین رفته است. ایمپلنت پیچی تیتانیومی است که توسط جراح دندان به داخل استخوان فک پیچ می‌شود. در طی چندین هفته ایمپلنت و استخوان فک به هم جوش می‌خورند و پس از جوش خوردن آنها، ایمپلنت از دندان مصنوعی و تاج دندان پشتیبانی و محافظت می‌کند. این مقاله به بررسی عوارض احتمالی و مشکلات طولانی مدت ناشی از جراحی ایمپلت دندان می‌پردازد و اطلاعاتی راجع به میزان موفقیت ایمپلنت، مراقبت‌های پس از جراحی ایمپلنت و مدت زمان مورد نیاز برای بهبودی را فراهم می‌کند.
ایمپلنت دندان چیست؟
ایمپلنت دندان جایگزینی مدرن برای دندان‌های مصنوعی قدیمی است. در طی روند جراحی ایمپلنت، جراح دندان یک قالب یا فیکسچر تیتانیومی را داخل استخوان فک قرار می‌دهد. دندان مصنوعی بطور سفارشی و مخصوص بیمار خاصی ساخته شده و به فیکسچر متصل می‌شود.
طی چند ماه میله فلزی به استخوان فک جوش می‌خورد، به عبارت دیگر ایمپلنت به عنوان ریشه جایگزین و دندان مصنوعی به عنوان دندان جایگزین عمل میکنند.
انواع ایمپلنت‌های دندان
دو نوع اصلی ایمپلنت وجود دارد: اندواستیل و ساب پریواستیل
- ایمپلنت اندواستیل بطور مستقیم داخل استخوان فک قرار می‌گیرد و پس از اینکه لثه‌های اطراف محل جراحی بهبود یافتند پُست به ایمپلنت متصل می‌شود. سپس متخصص دندانپزشکی، دندان مصنوعی را به پُست وصل می‌کند.
- ایمپلنت ساب پریواستیل قالبی فلزی با چندین پُست است که بر روی استخوان فک و زیر لثه قرار می‌گیرد. سپس بافت لثه بهبود یافته و قالب فلزی به استخوان فک جوش می‌خورد. پُست‌ها از لثه‌هایی که دندان مصنوعی روی آنها قرار گرفته بیرون می‌زنند.
مزایای ایمپلنت دندان
ایمپلنت دندان مزایای زیادی دارد به همین دلیل اخیرا این روش بسیار رایج شده است. این مزایا عبارتند از:
- بهبود ظاهر و افزایش اعتماد به نفس
- بهبود گفتار
- راحتی بیشتر
- سهولت در غذا خوردن
- افزایش سلامت دهان و دندان
- دوام بیشتر
- کاربردی بودن
متخصص دندانپزشکی دلایلی که باعث شده ایمپلنت دندان را برای بیمار تجویز کند با او در میان خواهد گذاشت.
ایمپلنت دندان برای چه بیمارانی انجام می‌شود؟
ایمپلنت دندان برای بیمارانی که قصد جایگزینی دندان‌های آسیب دیده ناشی از پوسیدگی یا تروما را دارند، راه حل خوبی است. با این حال، مناسب بودن و میزان موفقیت ایمپلنت دو مشکل احتمالی در رابطه با ایمپلنت دندان هستند. در بخش‌های زیر این مشکلات با جزئیات بیشتری مورد بررسی قرار می گیرد.
مناسب بودن ایمپلنت
یک مشکل اساسی در ایمپلنت دندان اینست که ایمپلنت برای همه بیماران مناسب نیست.
برای دریافت ایمپلنت های دندان، بیمار باید از سلامت عمومی خوبی برخوردار باشد و همچنین دارای لثه‌های سالم و استخوان فک سالم باشد زیرا لثه‌ها و استخوان فک از ایمپلنت دندان در طول زندگی فرد پشتیبانی میکنند. ایمپلنت دندان برای کودکان مناسب نیست به دلیل اینکه استخوان‌های صورت کودکان هنوز در حال رشد است.
میزان موفقیت ایمپلنت
گاهی اوقات ایمپلنت دندان با شکست مواجه می‌شود. متخصصان مراقبت بهداشتی عدم موفقیت ایمپلنت را به دو دسته زیر طبقه بندی می کنند: شکست زود هنگام (که قبل از نصب ایمپلنت اتفاق می‌افتد) و یا شکست دیر هنگام (که مدتی پس از قرار گرفتن ایمپلنت رخ می‌دهد).
میزان موفقیت ایمپلنت دندان در حدود ۹۵ درصد است. اگرچه میزان موفقیت ایمپلنت در افرادی که در زیر ذکر شده‌اند کاهش می‌یابد.
افرادی که:
- سیگار میکشند
- مبتلا به دیابت هستند
- بیماری‌های لثه دارند
- در ناحیه فک پرتو درمانی انجام داده‌اند
- داروهای خاصی مصرف کنند
عوارض احتمالی ناشی از جراحی ایمپلنت دندان
عوارض احتمالی متعددی پس از جراحی ایمپلنت دندان بروز پیدا میکنند. بخش‌های زیر برخی از این عوامل را مورد بحث قرار می‌دهند.
در قسمت زیر برخی از مشکلات رایج و حتی نادری که پس از جراحی ایمپلنت دندان بوجود می‌آیند، بیان شده است.
عفونت
می‌توان با مراقبت درست از ایمپلنت دندان، خطر ابتلا به عفونت را کاهش داد. رعایت توصیه‌های مراقبتی دوران نقاهت که توسط جراح دندانپزشک ارائه شده ضروری است.
درمان عفونت به شدت و محل ایجاد عفونت بستگی دارد. به عنوان مثال عفونت باکتریایی در لثه ممکن است با آنتی بیوتیک یا پیوند بافت نرم معالجه شود، در حالیکه درمان عفونت باکتریایی در استخوان مستلزم برداشتن بافت استخوانی مبتلا به عفونت و شاید برداشتن ایمپلنت باشد که به دنبال آن پیوند استخوان و بافت نرم انجام می‌شود.
در صورت عدم درمان عفونت، بیمار با عوارض جدی مربوط به دهان و دندان مانند از دست دادن استخوان و یا با عدم موفقیت ایمپلنت مواجه می‌شود. علائم عفونت ایمپلنت دندان عبارتند از:
- مزه و بوی بد دهان که از بین نمی‌رود
- چرک و خونریزی لثه و ناحیه ایمپلنت
- درد یا تب
- دشواری در جویدن
- تورم یا قرمزی لثه‌ها
- شل شدن ایمپلنت
اگر با علائم عفونت مواجه شدید بلافاصله با دندانپزشک خود تماس بگیرید.
عقب رفتن لثه
در برخی موارد بیمار شاهد عقب رفتن لثه اطراف ایمپلنت خواهد بود، که این امر منجر به التهاب و درد می‌شود. در این موارد معاینه و ارزیابی سریع توسط دندانپزشک برای جلوگیری از برداشتن ایمپلنت ضروری است.
شل شدن ایمپلنت
در چند هفته اول پس از جراحی، ایمپلنت دندان در حال نفوذ و جوش خوردن به استخوان فک است. این پروسه استئواینتگریشن یا ادغام استخوانی نام دارد که چندین ماه طول می‌کشد و برای موفقیت طولانی مدت ایمپلنت اهمیت حیاتی دارد.
اگر ایمپلنت به استخوان فک جوش نخورد، جراح دندانپزشک ایمپلنت را خارج می کند و بیمار پس از بهبودی ناحیه جراحی قادر به انجام مجدد ایمپلنت خواهد بود.
آسسیب عصبی یا بافتی
گاهی اوقات جراح دندانپزشک سهوا ایمپلنت دندان را خیلی نزدیک به عصب قرار می‌دهد، که باعث بی حسی، گز‌گز کردن و درد طولانی مدت می‌شود.
نتایج تحقیقی ثابت کرد که آسیب عصبی ناشی از جراحی عصب منجر به کاهش کیفیت زندگی خواهد شد. آسیب‌های عصبی یا بافتی نیاز به توجه فوری دارند. آسیب به عصب آلوئولار تحتانی (IAN) در فک پایین آسیبی بسیار مهم و جدی است. برخی از علائم احتمالی آسیب عصب آلوئولار تحتانی عبارتند از:
- بی حسی دائمی در اطراف محل ایمپلنت که شامل لب پایین و چانه نیز می‌شود
- درد و ناراحتی دائمی
- احساس گز‌گز، خارش و سوزش در لثه‌ها و پوست
مشکلات سینوسی
ایمپلنت‌های دندان فک فوقانی بیرون زده و وارد حفره‌‌های سینوس می‌شوند که این امر التهاب سینوس‌ها را در پی خواهد داشت. این عارضه را سینوزیت می‌نامند.برخی از علائم احتمالی سینوزیت عبارتند از:
- درد، التهاب و تورم اطراف گونه‌ها، چشم‌ها و یا پیشانی
- مخاط بینی سبز یا زرد رنگ
- انسداد بینی
- کاهش حس بویایی
- سر درد‌های سینوسی
- دندان درد
- بوی بد دهان
- دمای بالای بدن
آسیب ناشی از فشار زیادی
مانند هر دندان دیگری، فشار زیادی و یا ضربه باعث ترک خوردگی و شل شدن ایمپلنت دندان می‌شود.برخی از بیماران بدون اینکه متوجه باشند فشار زیادی به ایمپلنت دندان وارد میکنند. به عنوان مثال بعضی از افراد در خواب دندان‌های خود را به هم می سابند و یا دندان قروچه میکنند. بیمارانی که مستعد این عملکرد هستند برای محافظت از ایمپلنت دندان و همچنین دندان‌های طبیعی خود نیاز به استفاده از شیلد محافظ دهان دارند.
حرکات ریز ایمپلنت دندان
به منظور ایجاد استئواینتگریشن یا ادغام استخوانی، ایمپلنت‌های دندان باید به مدت چندین هفته بی حرکت باشند. هر نوع حرکت و جابجایی ایمپلنت دندان مانع روند ادغام استخوانی شده و در نتیجه باعث بی ثباتی و ناپایداری ایمپلنت می‌شود.در طول ۸ الی ۱۲ هفته اول جوش خوردن و رشد ایمپلنت در استخوان فک آسیب پذیر است، و بجای آن رشد بافت نرم رخ می‌دهد. این عارضه بسیار دردناک است و احتمالا بیمار را دوباره زیر چاقوی جراحی بر‌می‌گرداند. پس از اتمام پروسه، رژیم غذایی که توسط دندانپزشک توصیه شده را دنبال کنید. احتمالا بیمار برای مدتی رژیم غذایی مایع داشته باشد.
کمبود استخوان
ایمپلنت موفق زمانی اتفاق می‌افتد که ایمپلنت در همه جهات به استخوان جوش بخورد. اگر تراکم استخوان بیمار کم یا به هر دلیلی ناقص باشد، در اینصورت دندانپزشک به انجام مراحل اضافی برای اطمینان از رشد کافی استخوان در اطراف ایمپلنت نیاز خواهد داشت.اگر بیمار برای مدت طولانی دندان خود را از دست داده باشد، با از بین رفتن یا تحلیل حجم استخوان فک مواجه می‌شود. در چنین شرایطی دندانپزشک با‌تجربه ایمپلنت برای افزایش دادن حجم استخوان بیمار از پیوند یا سایر روش‌ها استفاده می‌کند، که گاهی اوقات این عمل نیاز به پروسه اضافی دارد.
مشکلات طولانی مدت
پری ایمپلنتایتیسپری ایمپلنتایتیس نوعی بیماری لثه است که بر اثر التهاب مزمن محل ایمپلنت بوجود آمده و باعث از بین رفتن استخوان‌های محافظ ایمپلنت می‌شود. تحقیقی بر روی پری ایمپلنتایتیس نشان داده که پیشرفت و بروز علائم پری ایمپلنتایتیس حدود ۵ سال طول می‌کشد. علائم این عارضه شامل خونریزی وتورم در اطراف محل ایمپلنت دندان است.همچنین موارد نادری از نپذیرفتن ایمپلنت دندان توسط بدن وجود دارد. محققان در تحقیقی، خطرات استفاده از ایمپلنت دندان ساخته شده از تیتانیوم و یا سایر فلزات را بررسی کردند. برخی از بیماران مبتلا به گونه نادری از حساسیت به فلز بودند که باعث شد بدن آنها ایمپلنت فلزی را نپذیرد. محققان پیشنهاد کردند که بیماران قبل از دریافت چنین ایمپلنت‌هایی تست حساسیت به فلز را انجام دهند.
علت ایجاد عوارض
پیروی نکردن از دستوالعمل‌های پزشک
پیروی نکردن از دستورات پزشک منجر به بروز مشکلات و عدم موفقیت ایمپلنت می‌شود. این دستورالعمل‌ها ساده هستند که شامل کاهش فعالیت فیزیکی و تمیز نگه داشتن محل ایمپلنت است. بیمار همچنین ملزم به رعایت محدودیت‌های غذایی و مصرف دارو‌ها طبق نسخه تجویز شده است.
عوارض ناشی از بی فسفونات‌ها
بی فسفونات‌ها دسته‌ای از دارو‌ها هستند که برای عارضه‌هایی مانند تحلیل استخوان و یا پوکی استخوان تجویز می‌شوند. ۴ نوع بیس فسفونات خیلی رایج عبارتند از: فوزاماکس (Fosamax)، اکتونل (Actonel)، بونیوا (Boniva) و رکلاست (Reclast).این دارو‌ها برای جلوگیری از فعالیت استئوکلاست مورد استفاده قرار می‌گیرند تا مانع تخریب استخوان توسط استئوکلاست شوند. اما استئوکلاست‌ها نقش مهمی در استئوبلاست (سلول‌های استخوانی که ماتریکس‌های استخوان ساز را بوجود می‌آورند) دارند.نتایج تحقیق گسترده‌ای بر روی عوارض ایمپلنت دندان ناشی از بی فسفونات نشان می‌دهد که فوزاماکس باعث ایجاد بیشترین خطر ابتلا به استئونکروز فک ناشی از بیس فسفونات (BIONJ) می‌شود. این عارضه، بیماری استخوانی شدیدی است که اغلب “مرگ استخوان فک” نامیده می‌شود. اگرچه خطر کمی وجود دارد، اما بیمار در صورت استفاده از بیس فسفونات برای جلوگیری از پوکی استخوان یا به عنوان داروی سرطان باید به دندانپزشک خود اطلاع دهد.
عوارض پزشکی بر روی بهبودی بیمار تاثیر می‌گذارند
اگر بیمار مبتلا به سرطان، بیماری لثه و یا دیابت باشد، روند بهبودی او با تاخیر مواجه می‌شود. این تاخیر در بهبودی بیمارانی که سیگار می‌کشد یا برای بیماری‌های دیگر دارو مصرف میکنند نیز بوجود می‌آید. بیمار موظف است که وجود هرگونه عارضه یا بیماری قبلی را در طی جلسه شرح حال و معاینه سابقه بیماری به جراح دندان گزارش دهد.
روش جراحی
مراجعه به دندانپزشک معتبر و مشهور بسیار اهمیت دارد. چنین دندانپزشکانی علاقه زیادی به روش‌های آسپتیک و استریل دارند. آنها پروسه‌ها و راهکار‌های مناسب را تشخیص می‌دهند. این ویژگی‌های دندانپزشکان معتبر، خطر ابتلای بیمار به عفونت و سایر مشکلات ایمپلنت دندان را کاهش می‌دهد.
چگونه از ایجاد عوارض ایمپلنت دندان پیشگیری کنیم؟
بهترین روش برای اطمینان از موفقیت ایمپلنت دندان، رعایت توصیه‌های مراقبتی در دوره نقاهت است که توسط جراح ارائه می‌شود.پس از انجام جراحی ایمپلنت دندان بیمار تا زمانیکه دچار بی حسی است از مصرف غذا‌ها و نوشیدنی‌های داغ اجتناب کرده و حداقل برای چند روز از رژیم غذایی با مواد نرم استفاده کند. بیمار همچنین برای جلوگیری از افزایش جریان خون و تورم ناشی از ورزش در محل ایمپلنت، به مدت ۲ الی ۳ روز از انجام ورزش‌های سنگین اجتناب کند.ایمپلنت و بافت‌های اطراف آن، مانند دندان‌های طبیعی، نیاز به نظافت منظم دارند. پس از اینکه لثه‌ها بهبود یافتند حداقل روزی یکبار از نخ دندان و از مسواک‌های بین دندانی برای پاک کردن نواحی غیر قابل دسترسی استفاده شود.بیماران برنامه زمانی منظمی برای معاینه دندانپزشکی و تعیین وقت ملاقات برای تمیز کردن نواحی زیر خط لثه تنظیم کنند.بیمارانی که به سیگار اعتیاد دارند، احتمالا تصمیم به ترک آن خواهند گرفت زیرا این امر خطر عارضه‌های ناشی از جراحی ایمپلنت دندان را کاهش می‌دهد.
چه موقع به پزشک یا دندانپزشک مراجعه کنید؟
پس از انجام جراحی ایمپلنت دندان، احتمال دارد که دندانپزشک آنتی بیوتیک‌ها را برای جلوگیری از عفونت تجویز کند. احتمالا بیمار برای تسکین درد به داروهای مسکن بدون نسخه یا با نسخه نیاز داشته باشد.هرگونه تورم و کبودی طی چند روز پس از جراحی فروکش خواهد کرد. با این حال، اگر تورم و درد بیش از یک هفته طول کشید بیمار ملزم به رزرو قرار ملاقات دندانپزشکی بعدی خواهد بود.بهبودی اولیه چندین هفته و اسئواینتگریشین کامل یک ماه طول می‌کشد. اگر بیمار دچار تحرک و جابجایی اندکی در ایمپلنت دندان شود یا درد تا چند هفته پس از جراحی ادامه یابد، در اینصورت نیاز به مراقبت‌های پزشکی دارد. رسیدگی سریع به مشکلات نقش حیاتی در جلوگیری از بروز عوارض دارد.
انتظارات
از آنجایی که در جراحی ساده ایمپلنت دندان فقط از بی حسی موضعی استفاده می‌شود، بنابراین اکثر بیماران در دوره زمانی نسبتا کوتاهی بهبود می‌یابند. با این وجود، احتمال دارد که برخی از بیماران پس از جراحی ایمپلنت دندان علائم زیر را تجربه کنند:
- درد در محل ایمپلنت دندان
- خونریزی خفیف
- کبودی لثه‌ها یا پوست
- تورم لثه‌ها یا صورت
دندانپزشک یا جراح دهان و دندان به بیماران توصیه میکنند که پس از انجام مراحل جراحی برای مدت طولانی استراحت کنند و بطور موقتی رژیمی که حاوی غذاهای نرم است را بکار ببرند و همچنین از کیسه یخ برای کاهش التهاب و تورم قسمتهایی از صورت که تحت تاثیر جراحی قرار گرفته اند استفاده کنند.سطح ناراحتی و درد در بیماران مختلف متفاوت بوده و به تعداد ایمپلنت‌هایی که جراح در دهان بیمار نصب کرده بستگی دارد. استفاده از داروهایی مانند استامینوفن و ایبوپروفن برای کاهش هر نوع دردی کافی است و همچنین بکارگیری داروهای ضد درد به مدت ۲ الی ۳ روز پس از عمل جراحی ضروری است.میانگین زمانی لازم برای بهبودی بیمار پس از جراحی ایمپلنت دندان حدودا از ۲ ماه تا ۶ ماه متغیر است. زمانیکه بهبودی کامل حاصل شود جراح دندانپزشک دندان مصنوعی را بر روی ایمپلنت نصب می‌کند.
