استفاده از روش ایمپلنت دندان بسیار موثرتر از گزینه‌های متداول جایگزینی دندان می‌باشد. علت این امر، پدیده‌ای به نام پیوند استخوانی یا جوش خوردن ایمپلنت است که در واقع اتصال ساختاری بین استخوان فک و ایمپلنت تیتانیومی می‌باشد. در مقایسه با روش‌های رایج جایگزینی دندان که سبب اتصال مستقیم به استخوان فک نمی‌شوند، ایمپلنت دندان دارای استحکام و عملکرد مشابه دندان طبیعی می‌باشد. در این مقاله در ارتباط با پدیده جوش خوردن ایمپلنت اطلاعات لازم ارائه و شرح داده خواهند شد.
مزایای ایمپلنت دندان
ایمپلنت دندان در نحوه جایگزینی دندان از دست رفته تحول ایجاد کرده است. با وجود این که روش‌های مختلفی جهت جایگزین کردن تاج دندان از دست رفته وجود دارند، ایمپلنت دندان تنها روش موجود جهت فراهم آوردن جایگزین برای ریشه دندان از دست رفته می‌باشد. ایمپلنت دندان بوسیله جراحی در استخوان فک بیمار قرار داده شده و به منظور جلوگیری از تخریب استخوان، به بافت‌های لثه و استخوان متصل می‌شود. همچنین این اتصال سبب ایجاد زیربنای با ثبات و با دوام جهت انجام روش‌های ترمیم دندان مانند روکش، بریج دندانی و دندان مصنوعی می‌شود.
هیچ روش درمانی دیگری از لحاظ دوام، ثبات و راحتی قابل مقایسه با ایمپلنت دندان نمی‌باشد.
دلایل استفاده از ایمپلنت دندان
- ایمپلنت از لحاظ ظاهری دندان مشابه دندان طبیعی می‌باشد.
- کارآیی ایمپلنت در مواردی مانند صحبت کردن، خوردن و جویدن همانند دندان طبیعی می‌باشد.
- مسواک زدن و استفاده از نخ دندان در مورد ایمپلنت دندان به سادگی دندان طبیعی می‌باشد.
- دندان‌های سالم مجاور جهت حفاظت از دندانی که افتاده است به ساییدن نیاز ندارند.
- ایمپلنت ساختار استخوان زیر دندان را حفظ می‌کند؛ چرا که فشار ناشی از جویدن به طور مساوی از طریق ایمپلنت در استخوان تقسیم شده و روند طبیعی بازسازی استخوان تقویت و تحریک می‌شود. در نتیجه ایمپلنت سبب حفظ زیبایی ظاهری دهان و دندان می‌شود.
- ایمپلنت می‌تواند باعث بهبود قرارگیری دندان مصنوعی متحرک شود.
- ایمپلنت دندان نیاز به استفاده از چسب مخصوص جهت نگه داشتن دندان مصنوعی در محل مورد نیاز را رفع می‌کند.
جوش خوردن ایمپلنت چگونه انجام می‌شود؟
همان گونه که دندان طبیعی از تاج و ریشه تشکیل شده است، ایمپلنت دندان از تاج (پرسلن، فلز و مواد دیگر) تشکیل شده که این تاج از روی دندان طبیعی قالب‌گیری و ساخته می‌شود و ایمپلنت را توسط یک ابزار مشابه پیچ به نام اباتمنت در محل تثبیت می‌کند.
ایمپلنت معمولاً از تیتانیوم ساخته شده و به طور مستقیم با استفاده از سوراخ‌های بسیار ریز وارد استخوان می‌شود. این سوراخ‌ها باعث می‌شوند که استئوبلاست‌ها و بافت پیوندی به طور یکپارچه در استخوان فک جای بگیرند. پس از اتصال بافت با ایمپلنت، احتمال در آمدن یا شل شدن آن از بین می‌رود.
در طول روند بهبودی، سطح تیتانیوم به استخوان مجاور متصل می‌شود. امکان دارد این روند تا زمان اتصال اباتمنت و تاج حدود سه تا شش ماه طول بکشد. در نهایت ایمپلنت جهت حفاظت از یک یا چند دندان مصنوعی دارای ثبات کافی خواهد بود.
مراحل جوش خوردن ایمپلنت دندان
جوش خوردن ایمپلنت دندان یک روند آهسته است که ممکن است به سه تا شش ماه زمان نیاز داشته باشد. کل روند جوش خوردن ایمپلنت شامل 4 مرحله به شرح زیر می‌باشد:
مرحله 1: هموستاز (قطع شدن خونریزی)
زمانی که سوراخ در ناحیه مورد نظر ایجاد شده و پست تیتانیومی در تماس با استخوان فک قرار می‌گیرد، جوش خوردن ایمپلنت دندان آغاز می‌شود. پس از ایجاد سوراخ، رگ‌های خونی پاره شده و باعث ایجاد خونریزی جزئی و ایجاد واکنش طبیعی جهت آغاز روند بهبودی می‌شود.
در طول چند دقیقه، یون‌ها و سرم پروتئین که از رگ‌های خونی خارج شده‌اند، به سطح ایمپلنت تیتانیومی می‌چسبند. در این حالت، رگ‌های خونی نیز توسط آزادسازی ترومبوسیت بهبود پیدا میکنند.
مرحله 2: التهاب
چند ساعت پس از جراحی، سلول‌هایی که مسئول عملکرد ایمنی بدن هستند آزاد شده و تکه‌های استخوان و بافت و باکتری‌ها را از زخم پاک میکنند.
سپس خاصیت نفوذپذیری رگ‌های خونی افزایش یافته و باعث می‌شود تا سلول‌های اندوتلیال با فاصله از یکدیگر حرکت کنند. در این حالت لوکوسیت‌های چند هسته‌ای از طریق دیواره رگ‌های خونی وارد زخم می‌شوند.
لوکوسیت‌های چند هسته‌ای پس از وارد شدن به زخم، با آزاد کردن آنزیم و گونه‌های اکسیژن شروع به از بین بردن باکتری میکنند. با توجه به وجود میزان زیاد باکتری در زخم، ماکروفاژها نیز جهت کمک به از بین بردن باکتری در بخش بعدی مرحله التهابی آزاد می‌شوند.
مرحله 3: تکثیر
چند روز پس از جراحی، سلول‌های فیبروبلاست وارد زخم شده و کلاژن و فیبرهای دیگر تولید میکنند و باعث تولید سلول‌های اطراف عروق (نوعی سلول بنیادی در رگ‌های خونی) می‌شوند.
در نتیجه رگ‌های خونی جدید ایجاد شده که به شبکه عروقی می‌پیوندند. سپس اکسیژن‌رسانی باعث بهبود استخوان می‌شود.
در حدود یک هفته پس از جراحی، سلول بزرگ استخوانی چند هسته‌ای به نام استئوکلاست شروع به جذب بافت استخوان می‌کند که برای مرحله بهبودی ضروری می‌باشد. با حل شدن برخی از ساختارهای استخوانی با اسید هیالورونیک توسط استئوکلاست، فرآورده‌های جانبی که برای تشکیل بافت جدید استخوان الزامی هستند، آزاد می‌شوند.
از طریق فیبرهای کلاژن که به لایه پروتئینی بین استخوان فک و ایمپلنت متصل هستند، بافت جدید استخوانی به سطح ایمپلنت اتصال پیدا می‌کند. در انتهای اولین هفته پس از جراحی، ساختار استخوانی نابالغ جدیدی بر سطح ایمپلنت تشکیل می‌شود. این ساختار استخوانی برای ثبات ایمپلنت بسیار اهمیت دارد.
مرحله 4: بازسازی
چند هفته پس از جراحی، بازسازی ساختار جدید استخوانی آغاز می‌شود. این بازسازی معمولاً به شکل اتصال ساختارهای استخوانی به پست تیتانیومی در زاویه صحیح انجام می‌شود.
با گذشت چندین ماه، تشکیل ساختار استخوان تیغه‌ای آغاز شده که موازی با تراز کلاژن می‌باشد. تشکیل ساختار استخوان تیغه‌ای باعث افزایش کارآیی ایمپلنت دندان می‌شود.
عوامل مؤثر در جوش نخوردن ایمپلنت
مشکلات مرتبط با از دست دادن دندان در همه موارد با استفاده از ایمپلنت رفع نمی‌شود. در برخی از موارد، امکان استفاده از ایمپلنت دندان وجود ندارد و این روش برای بیمار مناسب نمی‌باشد. در چنین شرایطی، وجود مشکلات مرتبط با سلامتی سبب جوش نخوردن ایمپلنت دندان می‌شوند. دلایل جوش نخوردن ایمپلنت دندان عبارتند از:
- استخوان فک دارای ضخامت کافی جهت استفاده از ایمپلنت نمی‌باشد و پیوند استخوان امکان‌پذیر نیست.
- بیماری لثه که درمان نشده باشد و یا دیابت کنترل نشده وجود دارد (در هر دو صورت در اثر عفونت و یا بهبود ضعیف زخم، امکان عدم موفقیت استفاده از ایمپلنت وجود دارد)
- وجود اختلالات مربوط به لخته شدن خون
- ابتلا به برخی از بیماری‌های استخوان
- وجود نقص در دستگاه ایمنی بدن
- بیماری سیستمیک شدید
- مصرف سیگار در روند بهبود اختلال ایجاد می‌کند. در نتیجه امکان شل شدن ایمپلنت در اثر عدم اتصال بافت در افراد سیگاری بیشتر است.
نکاتی جهت جلوگیری از جوش نخوردن ایمپلنت دندان
جوش خوردن ایمپلنت دندان یک روند طبیعی است که در صورت برخورداری از سلامت دهان و دندان، به خودی خود صورت می‌پذیرد. با این حال وجود برخی از عوامل سبب جوش نخوردن ایمپلنت دندان می‌شوند، بنابر این رعایت اقدامات احتیاطی پس از جراحی ضروری می‌باشد. نکات زیر به بیمار در جهت جلوگیری از جوش نخوردن ایمپلنت و دستیابی به نتیجه رضایت‌بخش درمان کمک میکنند:
- مراجعه به جراح ایمپلنت ماهر و باتجربه جهت جلوگیری از بروز عوارض مرتبط با قرارگیری ایمپلنت
- مصرف تمامی آنتی‌بیوتیک‌های تجویز شده طبق دستور جراح ایمپلنت
- استفاده از دهان‌شویه ضد باکتری جهت کاهش باکتری‌های موجود در دهان
- خودداری از مصرف سیگار برای مدت حداقل دو هفته پیش از جراحی ایمپلنت و در طول دوره بهبودی
- استفاده از مسواک و نخ دندان به طور منظم جهت جلوگیری از بروز پوسیدگی و عفونت (در چند روز اول پس از جراحی نباید از مسواک و نخ دندان به طور مستقیم در محل ایمپلنت استفاده شود)
- برنامه‌ریزی جهت معاینه و تمیز کردن دندان هر شش ماه یک بار
- مراجعه منظم به دندان‌پزشک در طول هفته‌ها و ماه‌های پس از جراحی ایمپلنت دندان
- گزارش هر گونه مورد غیر طبیعی به دندان‌پزشک در اسرع وقت
