درصورتی‌که به دیابت مبتلا هستید، احتمالاً می‌دانید که این بیماری بر روی چشم‌ها، اعصاب، کلیه‌ها، قلب و سایر اندام‌های اصلی بدن تأثیر می‌گذارد. اما آیا از تأثیرگذاری نامطلوب این بیماری بر وضعیت دهان و دندان‌های خود نیز مطلع می‌باشید؟ در واقع باید بدانید افراد مبتلا به دیابت در معرض ریسک بالاتر ابتلا به بیماری‌های لثه و دندان قرار دارند.
بهداشت دهان و دندان نقش با اهمیتی در سلامت بدن دارد. این شرایط در حالی است که برای افراد مبتلا به دیابت، مشکلات دندان‌ها و لثه می‌تواند بیشتر رایج بوده و دیابت و بیماری لثه عوارض جدی‌تری را برای سلامتی فرد به همراه داشته باشند. پلاک لایه نازک و چسبناکی از باکتری‌ها است که دائماً روی دندان‌ها و در امتداد خط لثه‌ها شکل می‌گیرد. پلاک حاوی باکتری‌هایی است که باعث پوسیدگی دندان‌ها و بیماری‌های لثه می‌شوند. جرم دندان همان پلاک سخت شده است که روی مینای دندان‌ها و زیر خط لثه می‌چسبد.
به همین دلیل درصورتی‌که مبتلابه دیابت هستید، مراقبت از وضعیت دهان و دندان نقش بااهمیت‌تر در مقایسه با شرایط عادی خواهد داشت. به‌هرحال این شرایط به معنی این نیست که فرد بیمار لازم است از روش‌های درمان خاص یا متفاوت دندانپزشکی استفاده کند. در واقع آشنایی با نحوه مراقبت صحیح از دندان‌ها می‌تواند یک بخش با اهمیت در زندگی افراد مبتلا به دیابت نوع 1 یا دیابت نوع 2 باشد. به خاطر داشته باشید در صورت ابتلا به دیابت همواره لازم است دندان‌پزشک از این مشکل مطلع شود.
متخصصین ما در کلینیک دندانپزشکی محتشم برای مراقبت‌های دندان به بیماران دیابتی معمولاً موارد زیر را توصیه می‌کنند:
- مهم است که بیمار به‌طور مناسب با نحوه کنترل بیماری دیابت آشنا باشد و درباره شرایط بیماری به دندان‌پزشک خود در هر بار ملاقات با وی، توضیح دهد.
- قبل از شروع فرآیند درمان پریودنتال با پزشک متخصص در ارتباط با بیماری دیابت خود صحبت کنید. به‌این‌ترتیب می‌توانید از پزشک خود بخواهید در صورت نیاز درباره شرایط بیماری و ملاحظات مربوط به آن با دندان‌پزشک صحبت کند.
- قبل از شروع درمان با استفاده از عمل جراحی ممکن است نیاز به تغییر زمان‌بندی وعده‌های غذایی و مقدار انسولین مصرف شده وجود داشته باشد.
- درصورتی‌که قند خون شما در سطح مناسب قرار ندارد، بهتر است درمان‌های غیر اورژانسی دندانپزشکی به تعویق افتد. به‌هرحال، موارد عفونت حاد دندان همچون تشکیل آبسه لازم است بلافاصله تحت درمان قرار گیرند.
- برای افرادی که بیماری دیابت آن‌ها در شرایط کنترل شده قرار دارد، درمان پریودنتال یا عمل جراحی دندان را می‌توان در مطب دندان‌پزشک انجام داد. به‌هرحال توجه داشته باشید به خاطر ابتلا به دیابت، ممکن است فرآیند بهبود بیمار طولانی‌تر باشد. بااین‌وجود با استفاده از روش‌های درمانی مناسب و مراقبت‌های لازم پس از درمان، مشکلات احتمالی بیمار پس از عمل جراحی نباید بیشتر از سایر افرادی باشد که به بیماری دیابت مبتلا نیستند.
- هنگامی‌که عفونت ایجاد شده در دندان به‌طور موفقیت‌آمیز درمان شد، اغلب کنترل سطح قند خون برای بیمار ساده‌تر می‌شود.
مشاورین ما در کلینیک دندانپزشکی محتشم همواره آماده پاسخگویی به سؤالات شما درباره خدمات دندانپزشکی ارائه‌شده برای بیماران دیابتی می‌باشند. در صورت تمایل برای تعیین نوبت می‌توانید با شماره‌های 03134274484 و 03134252573 تماس حاصل فرمایید.
چه رابطه‌ای بین ابتلا به دیابت و بیماری‌های لثه و دهان وجود دارد؟
کنترل دیابت. مشابه سایر عوارض ایجادشده درنتیجه ابتلا به بیماری دیابت، بیماری‌های لثه نیز با کنترل بیماری دیابت ارتباط دارند. به‌این‌ترتیب افرادی که سطح قند خون آن‌ها به نحو مناسب کنترل نشود، به احتمال بیشتر و با شدت بالاتر به بیماری‌های لثه و دهان مبتلا می‌شوند. همچنین این افراد با ریسک بالاتر از دست دادن دندان‌های خود درنتیجه ابتلا به این بیماری مواجه می‌گردند. در واقع، افرادی که دیابت آن‌ها به نحو مناسب کنترل شود، بیشتر از سایر افراد به بیماری‌های لثه و دهان مبتلا نمی‌شوند. توجه داشته باشید کودکان مبتلا به دیابت نوع 1 (IDDM) نیز در معرض ریسک ابتلا به بیماری‌های لثه و دهان قرار دارند.
تغییر در شرایط رگ‌های خونی. ضخیم شدن رگ‌های خونی از عوارض ابتلا به بیماری دیابت است که می‌تواند افزایش ریسک ابتلا به بیماری‌های لثه و دهان را برای فرد به همراه داشته باشد. در حقیقت رگ‌های خونی اکسیژن و مواد مغذی را به بافت‌های بدن همچون دهان می‌رسانند و در ادامه مواد زائد را از بافت‌ها خارج می‌کنند. مشخص است تغییر در شرایط رگ‌های خونی می‌تواند مقاومت بافت لثه و استخوان را در برابر تشکیل عفونت کاهش دهد.
باکتری. بسیاری از انواع باکتری‌ها (جرم‌ها) از مواد قندی مثل گلوکز تغذیه می‌کنند. سطح این مواد قندی در خون فرد هنگام ابتلا به دیابت افزایش پیدا می‌کند. هنگامی‌که بیماری دیابت به نحو مناسب کنترل نشود، سطح بالای گلوکز موجود در ترشحات دهان می‌تواند به رشد جرم‌ها کمک کرده و فرد را به بیماری‌های لثه و دهان مبتلا نماید.
سیگار کشیدن. درصورتی‌که شما با وجود ابتلا به دیابت سیگار می‌کشید و در سنین بالای 45 سال قرار دارید، احتمال ابتلای شما به بیماری‌های شدید لثه و دهان و تغییر رنگ لثه و یا سفید شدن لثه 20 برابر سایر افراد خواهد بود.
آیا سایر مشکلات دهان با ابتلا به بیماری دیابت ارتباط دارند؟
پوسیدگی دندان. افراد جوان مبتلا به دیابت نوع 1 در مقایسه با سایرین دچار پوسیدگی بیشتر در دندان‌های خود نمی‌شوند. در واقع، افرادی که به دیابت نوع 1 مبتلا باشند و مراقبت کافی از رژیم غذایی و سلامت دهان و دندان‌های خود داشته باشند، اغلب کمتر از سایر افراد دچار پوسیدگی دندان می‌شوند که دلیل آن عدم مصرف بسیاری از مواد غذایی حاوی قند در رژیم غذایی این افراد می‌باشد.
برفک دهانی. برفک عفونتی است که در نتیجه قارچ دهانی ایجاد می‌شود. افراد مبتلا به دیابت به خاطر تغذیه این قارچ از سطوح بالای قند موجود در بزاق دهان، بیشتر از سایرین به برفک دهانی مبتلا می‌شوند. علاوه بر این سیگار کشیدن و استفاده از دندان‌های مصنوعی (به‌خصوص زمانی که از این دندان‌ها به‌صورت دائم استفاده شود) نیز می‌تواند باعث ایجاد عفونت قارچی در دهان شود. به‌هرحال امروزه برای درمان این مشکل داروهای مختلف وجود دارد. علاوه بر این، کنترل مناسب بیماری دیابت، ترک سیگار، و نیز خارج کردن و تمیز کردن روزانه دندان‌های مصنوعی می‌تواند از ایجاد این مشکل پیشگیری کند.
خشکی دهان. خشکی دهان اغلب نشانه‌ای از ابتلای فرد به دیابت شناسایی نشده است و در عمل می‌تواند ناراحتی‌های زیادی را برای بیمار به همراه داشته باشد. در حقیقت خشکی دهان می‌تواند باعث ایجاد زخم، آفت دهان، عفونت لثه، و پوسیدگی دندان شود. آفت دهان بیماری‌ای است که باعث ایجاد زخم‌های کوچک در دهان، خصوصاً داخل لب، روی گونه‌ها یا روی زبان می‌شود. آفت دهان مشکل جدی به شمار نمی‌رود، اما می‌تواند حین خوردن، آشامیدن یا تماس بر روی آن برای کودک ایجاد درد نماید. علت اصلی این نوع زخم‌های دهانی مشخص نیست، اما به نظر می‌رسد ژنتیک در آن نقش داشته باشد. برخی کودکان وقتی دچار استرس می‌شوند، بیشتر مستعد افت دهان می‌شوند.
خشکی دهان به این معنی است که در دهان فرد به مقدار کافی بزاق یا مایع محافظ طبیعی دهان ترشح نمی‌شود. در حقیقت بزاق دهان به کنترل رشد جرم‌ها که باعث ایجاد پوسیدگی دندان و سایر عفونت‌های دهانی می‌شوند، کمک می‌کند. علاوه بر این بزاق دهان باعث شسته شدن مواد غذایی باقیمانده بر روی دندان‌ها شده و ساختار مواد معدنی موجود در دندان‌ها را تقویت می‌نماید.
ابتلای فرد به مشکلات جدی در ارتباط با بیماری‌های لثه و دهان نه تنها می‌تواند باعث از دست دادن دندان‌ها شود، بلکه علاوه بر این ممکن است ایجاد تغییر در ظاهر استخوان و بافت لثه را نیز به همراه داشته باشد. به‌این‌ترتیب لثه‌ها ظاهر ناهماهنگ پیدا کرده و احتمالاً دندان‌های مصنوعی به‌خوبی بر روی آن‌ها قرار نمی‌گیرند. به همین خاطر افراد مبتلا به دیابت معمولاً در هنگام استفاده از دندان‌های مصنوعی با زخم در لثه‌های خود مواجه می‌شوند.
درصورتی‌که هنگام جویدن غذا با دندان‌های مصنوعی درد احساس می‌کنید، ممکن است غذاهایی را برای مصرف انتخاب کنید که جویدن آن‌ها ساده‌تر باشد، اما همیشه این غذاها برای رژیم‌درمانی شما مناسب نیستند. در حقیقت مصرف غذاهای نادرست می‌تواند فرآیند کنترل قند خون را دچار اشکال نماید. بهترین کار در این حالت اجتناب از مصرف مواد غذایی نامناسب به‌منظور حفظ وضعیت طبیعی دندان‌ها و سلامت لثه‌ها می‌باشد.
درمان‌های دندانپزشکی برای بیماران مبتلابه دیابت
بیماران مبتلابه دیابت اغلب می‌توانند با روش‌های درمان دندانپزشکی مشابه سایر افراد تحت معالجه قرار گیرند. بااین‌وجود، این افراد ممکن است دارای برخی نیازهای درمانی خاص در این حوزه باشند. افراد مبتلابه دیابت قبل از مراجعه به مطب دندانپزشکی بهتر است به موارد زیر توجه کنند:
- درصورتی‌که درمان‌های دندانپزشکی نیازمند انجام اقدامات خاص (مثل غذا نخوردن برای یک دوره کوتاه) باشد، مطمئن شوید این شرایط بر وضعیت بیماری شما تأثیر منفی نمی‌گذارد.
- درصورتی‌که از داروهایی مثل انسولین یا سولفونیل یوریا برای کنترل قند خون خود استفاده می‌کنید، با دندان‌پزشک یا پزشک معالج خود درباره لزوم تغییر در داروهای تجویز شده قبل از شروع درمان دندانپزشکی صحبت کنید.
- سطح بالای قند خون احتمالاً باعث طولانی شدن دوره بهبود دندان‌ها و لثه‌ها می‌شود. به‌هرحال درصورتی‌که دوره ریکاوری شما به‌صورت غیرعادی طولانی شد، لازم است بلافاصله با دندان‌پزشک خود جهت مشاوره تماس بگیرید.
چگونه می‌توان از دندان‌ها و لثه‌ها حفاظت کرد؟
جرم روی دندان‌ها می‌تواند به دندان‌ها و لثه‌ها در صورت تشکیل پلاک آسیب وارد کند. به‌هرحال شما می‌توانید با رعایت نکات زیر از تشکیل پلاک بر روی دندان‌ها جلوگیری کرده و از ابتلا به بیماری‌های لثه و دهان پیشگیری نمایید:
روزی یک‌بار به‌دقت نخ دندان بکشید. به این منظور مراحل زیر را موردتوجه قرار دهید:
- یک تکه نخ دندان با طول حدود 18 اینچ انتخاب نمایید.
- با حرکت اره‌ای به‌آرامی نخ دندان را در فضاهای تنگ بین دندان‌ها وارد کنید.
- نخ دندان را به روی لثه‌ها نکشید.
- نخ دندان را روی هر دندان در حالت گرد گرفته و به‌آرامی از سمت لثه به طرف بالای دندان چندین بار حرکت دهید.
- پس از نخ دندان کشیدن دهان خود را با آب بشویید.
به‌دقت دندان‌های خود را دو بار در روز مسواک بزنید. به این منظور به نکات زیر توجه کنید:
- از مسواک نرم با انتهای گرد برای مسواک زدن استفاده کنید.
- از سایش شدید مسواک به دندان‌ها خودداری کنید.
- هنگام مسواک زدن از حرکت‌های دایره‌ای کوچک و نیز حرکت‌های کوتاه به سمت عقب و جلو استفاده نمایید.
- به‌آرامی زبان خود را مسواک بزنید، زیرا سطح زبان نیز می‌تواند دارای جرم باشد.
- از خمیردندان حاوی فلوراید برای پیشگیری از پوسیدگی دندان استفاده کنید.
معاینات دندانپزشکی
افراد مبتلابه دیابت لازم است از معاینات منظم دندانپزشکی در فواصل زمانی حداقل 6 ماهه یا کوتاه‌تر استفاده کنند. در هنگام ملاقات با دندان‌پزشک حتماً باید درباره شرایط ابتلا به بیماری به وی توضیحات لازم داده شود. به‌این‌ترتیب با زمان‌بندی مناسب معاینات دندانپزشکی، امکان تشخیص مشکلات احتمالی ایجادشده برای دهان و دندان فراهم شده و درمان مشکلات احتمالی در مراحل اولیه شکل‌گیری آن‌ها امکان‌پذیر می‌گردد. همچنین لازم است در صورت مواجه شدن با هرگونه مشکل خاص در ارتباط با دندان‌ها یا دهان در حداقل زمان ممکن به مطب دندان‌پزشک مراجعه شود.
توجه داشته باشید پیشگیری یا کنترل بیماری لثه یک کار گروهی است. به‌این‌ترتیب بهترین اقدام پیشگیرانه برای این مشکل می‌تواند کنترل سطح مناسب قند خون به همراه استفاده منظم روزانه از مسواک زدن و نخ دندان کشیدن و نیز مراجعه به مطب دندان‌پزشک برای انجام معاینات لازم در فواصل زمانی مشخص باشد.
