اگر شما از مشکل صدا دادن فک صورت در زمان باز کردن دهان رنج می برید، احتمالا شما در زمانی که در یک مکان ساکت غذا می خورید، از نظر دیگران مریض به نظر برسید و در این رابطه احساس درد داشته باشید. اگر صدای فک شما هنگام باز کردن دهان شنیده می شود و شما احساس درد دارید، نگران نباشید، زیرا شما تنها کسی نیستید که با این مشکل مواجه هستید. صدای مفصل فک در هنگام باز کردن دهان از مفصل فک تحتانی (مفصل طرفین فک که دهان را بازو و بسته می کنند) شنیده می شود. این موضوع به این دلیل اتفاق می افتد که عضلات و تاندون های سفت شده، فک شما را به یک سمت می کشند یا باعث می شوند فک شما از محل خود خارج شود. این صدای از مفصل فک از مفصل تحت فشار شنیده می شود که به آرامی به سمت داخل یا خارج از محل خود در هنگام جویدن، هنگام غذا خوردن یا خمیازه کشیدن حرکت می کند.
علل صدا دادن فک
عوامل متعددی وجود دارند که می توانند موجب ایجاد صدا دادن فک و مفاصل شوند از جمله:
- دندان قروچه بیش از حد (ساییدن دندان ها و ساییدن دندان ها در شب)
- ترومای (ضربه) حاد
- فروپاشی جزئی یا آسیب رسیدن به دیسک
- عدم تعادل اکلوزال (نامرتبی دندان)
- اختلال عضله ی پتریگوئیدجانبی (عضلات فک به درستی کار نمی کنند)
گاهی اوقات، از دست دادن دندان خلفی یا استفاده از دندان های مصنوعی نامناسب می توانند باعث ایجاد یک بایت بیش از حد بسته شوند. این مشکل باعث ناهماهنگی قدامی دیسک در ارتباط با کندیل (برجستگی انتهایی استخوان فک) می شود و در نتیجه صدای تق تق یا خش خش به وجود می آید. اگر مشکلاتی از نظر وضعیت قرار گیری وجود داشته باشد، ممکن است به دلیل حالت قرار گیری خلفی کندیل در فضای مفصلی، ناهماهنگی قدامی دیسک ایجاد گردد.
معمولاً علت صدا دادن فک جابجایی دیسک در فک است. مفاصل فک از جمله مفصل های گوی و کاسه ای همانند مفصل شانه هستند. دیسک غضروف در مکان خود قرار دارد و توسط یک عضله هدایت می شود. هنگامی که دیسک در طول حرکت فک می لغزد، می تواند تمام انواع صداها را ایجاد کند که اغلب آن ها به صورت صداهای تق تق یاخش خش مانند هستند.
چرا این مفصل دچار مشكل می‌شود؟
حرکت مفصل گیجگاهی فکی ترکیبی از یک حرکت باز و بسته کردن همراه با یک حرکت لغزشی است که عملکرد صحیح آن به سلامت دیسک و مفصل، هماهنگی میان اعصاب و عضلات جونده و روابط مناسب بین دندان‌ها بستگی دارد. این مشکل در خانم‌های رده سنی 30 تا 50 سال، کسانی که دچار ناهنجاری فکی هستند یا افراد مبتلا به برخی سندرم‌های مادرزادی خاص شیوع بیشتری دارد. اختلالات مفصل گیجگاهی فکی معمولا به این دلایل اتفاق می‌افتد:
- خوردگی دیسک یا تغییر محل آن
- آرتریت غضروف مفصل
- آسیب‌دیدگی مفصل به دلیل ضربه‌های شدید یا نیروهای با شدت کم اما مداوم و مستمر که معمولا به دلیل اعمال نیروی بیش از حد عضلات جونده یا روابط ناصحیح میان دندان‌ها حاصل می‌شود. عضلات مسئول در حرکات مفصل و جویدن (عضلات جونده) به واسطه فعالیت شدید دچار خستگی و ضعف می‌شوند. علت معمولا فشردن شدید دندان‌ها روی هم(کلنچ کردن) یا دندان قروچه موقع خواب یا سایش دندان‌ها هنگام بیداری است.
علائم صدا دادن فک:
بیمارانی که مشکل صدا دادن فک دارند (و همچنین مشکلات مربوط به دیسک)، ممکن است علائم زیر را نیز تجربه کنند:
- سردرد (به خصوص در هنگام بیدار شدن)
- گردن درد
- قفل شدن فک
- دندان قروچه
- درد گوش یا مسدود شدن گوش
- صدای زنگ در گوش
- سرگیجه
اولین قدم را بردارید
در صورت ابتلا به این بیماری، باید نسبت به درمان آن اقدام کرد. اولین قدم برای درمان، اصلاح و برطرف کردن مشکل دندان‌ها محسوب می‌شود. درمان‌ها با توجه به شرایط هر فرد می‌توانند متفاوت باشند و شامل درمان‌های ترمیمی، ارتودنسی، پروتز و… می‌شوند. علاوه بر این، فرد باید به این نکته توجه کند که بیش از اندازه دهان خود را باز نگه ندارد. کارهایی چون استفاده دوطرفه از فک هنگام غذا خوردن، خمیازه کشیدن با دهان نیمه باز و خوردن لقمه‌های کوچک، اقداماتی است که برای جلوگیری از تخریب بیشتر سطح مفصلی فک باید انجام داد.
وقتی فک درد می‌رود
اگر مشکل فرد پیشرفته شود و به جراحی نیاز داشته باشد و فرد انجام چنین کاری را به تعویق بیندازد، احتمال دررفتگی عادتی فک وجود خواهد داشت. یعنی فک هر چند وقت یک‌بار یک مرتبه بیرون می‌آید و فرد مجبور می‌شود آن را جا بیندازد که این مساله آزاردهنده است. دررفتگی فک، حتی در زمان حرف زدن نیز می‌تواند به وجود بیاید. علاوه بر این، فردی که اقدام به درمان نمی‌کند، از غذا خوردن لذت نخواهد برد چون دائما با حرکات نابه‌جای فک و صدای آن مواجه خواهد شد.
از کجا باید فهمید؟
گاهی برخی از افراد به این مشکل مبتلا هستند ولی از آن خبر ندارند چون بیماری در مراحل اولیه وجود دارد و هنوز خود فرد صدا را نمی‌شود. تشخیص این مساله در مرحله اول با دندانپزشک است، ولی اگر فرد درمان را انجام ندهد، به راحتی می‌تواند در زمان غذا خوردن، متوجه صدا شود. البته برای پی بردن به این مساله، یک راه هم وجود دارد که می‌توان از آن کمک گرفت. برای این منظور باید از یک نفر خواست که رو به روی شما قرار گیرد و انگشت خود را روی مفصل گیجگاهی – مفصلی قرار دهد و شما در این حالت دهان خود را به آرامی باز کنید، چنانچه مفصل ایراد نداشته باشد، در راستای یک خط مستقیم باز خواهد شد، ولی در زمانی که اشکالی در مفصل وجود داشته باشد، دهان به سمت‌های مختلف (چپ و راست یا جلو و عقب) حرکت خواهد کرد. علاوه بر این، در چنین شرایطی به زیر انگشت آن فرد هم ضربه وارد خواهد شد.
کار ممکن است به جراحی بکشد
مشکل مفصل گیجگاهی ـ مفصلی هر چه زودتر تشخیص داده شود و درمان صورت بگیرد، دردسر کمتری را برای فرد به همراه دارد ولی در شرایطی که این مشکل پیشرفته شود، باید اقدامات درمانی جدی‌تری مثل جراحی را برای فرد در نظر گرفت. جراحی فک، در مراحل پیشرفته برای برخی از افراد در نظر گرفته می‌شود. قبل از انجام جراحی، باز هم باید به وضعیت دندان‌ها توجه کرد و اقدامات لازم را برای بهبود آنها انجام داد. نوع جراحی، به میزان تخریب بستگی دارد و روش‌های مختلفی برای این منظور در نظر گرفته می‌شود. گاهی برای درمان در حین جراحی، باید مفصل کوتاه شود و گاهی هم لازم است که قسمت‌های تخریب‌شده، توسط جراح ترمیم شوند. بعد از جراحی، صورت و فک را به‌گونه‌ای خاص به مدت حدود شش‌هفته می‌بندند و بعد از آن هم به بیمار فیزیوتراپی توصیه می‌شود. انتخاب یک جراح ماهر برای انجام چنین کاری ضروری است چون اگر جراحی بخوبی انجام نشود، احتمال فلج شدن نصف صورت و انحراف فک، وجود دارد.
توصیه ها :
- در مواقع حاد میتوانید از برخی مسکن ها طبق تجویز پزشک استفاده کنید (مثلا استامینوفن ).
- برای پیدا کردن دلیل اصلی این درد ، حتما با پزشک متخصص و دندانپزشک مشورت کنید .
- اگر در هنگام صحبت کردن با تلفن ، گوشی تلفن و یا موبایل را بین شانه و گردن قرار میدهد و از دست برای نگه داشتن گوشی استفاده نمیکنید ، این کار را ترک کنید .
- اگر هنگام خواب ، دندان های خود را به هم فشار میدهید (دندان قروچه) از محافظ دندان در زمان خواب استفاده کنید .
- از غذاهای حاوی امگا 3 استفاده کنید .
کپی فقط با ذکر منبع و لینک بلامانع است.
