روکش زیرکونیوم دندان چه مزایا و کاربردهایی دارد؟

از آنجایی که تکنولوژی‌های دندانپزشکی نوآوری شده و مواد جدیدی را بکار می‌گیرد، روش‌های قدیمی دندانپزشکی، اغلب تا حدی یا بطور کامل کنار گذاشته شده است، چرا که روش‌های تازه‌ای در دسترس قرار دارد. یکی از اجزای دیرپای دندانپزشکی در طول سال‌ها، بریج و روکش دندان است، که هر دوی آنها سال‌هاست مورد استفاده قرار می‌گیرند. پیشرفت‌های اخیر به دلیل کشف مواد جدید، سطح تکنولوژی حال حاضر را بسیار ارتقا داده است. یکی از این پیشرفت‌های به دست آمده، روکش زیرکونیوم است، که در این پیشرفت ماده مصنوعی، از موادی استفاده می‌شود که با تیتانیوم ارتباط داشته و عملکرد کامل دندان‌های شما را تجدید می‌کند.

بریج و روکش چیست؟ 

بریج‌ها و روکش‌ها دو نوع متفاوت از ابزارهای مصنوعی هستند که در روش‌های ترمیم دندانپزشکی به کار می‌روند، و می‌تواند عملکرد و ظاهر دهان بیمار را بسیار بهبود ببخشند. بریج‌ها می‌توانند با چسبیدن به دندان‌های همجوار فضای خالی، جایگزین یک یا چند دندان از دست رفته شوند، با این حال اگر امکان ایمپلنت نیز وجود داشته باشد، می‌توان بریج را همراه با آن بکار برد. روکش‌ها جهت اصلاح آسیب دندان بکار می‌روند، که اینکار با قرار گرفتن روی پایه باقی‌مانده از دندان انجام می‌شود. آنها به افزایش مقاومت دندان‌هایی که سالم هستند نیز کمک می‌کند، مشکلات جفت شدن غیرطبیعی دندان‌ها یا اکلوژن را برطرف کرده،‌ و در حالی که به دندان‌های باقی مانده کمک می‌کند، که در جای خود باقی بمانند، می‌تواند شکل کلی دهان را نیز بهتر کند.

روکش زیرکونیوم چیست؟

با یک توضیح ساده می‌توان گفت که، روکش دندان یک روش دندانسازی برای دندان‌های از دست رفته یا دندان‌هایی که آسیب زیادی دیده‌اند، است. پس از آماده سازی دندان و قالبگیری از آن، تولید روکش دندان در یک آزمایشگاه دندانی ادامه می‌یابد. راه‌های مختلفی برای تولید روکش دندان وجود دارد که به نوع روکش بستگی دارد. هنگامی که از انواع روکش صحبت می‌کنیم، در واقع به این معنی است که مواد بکار رفته برای تولید روکش‌ها متفاوت است. مدت زمان زیادی، روکش‌های سرامیکی– فلزی بهترین گزینه برای بازسازی دندان‌ها بود. این روکش‌ها شامل یک هسته مرکزی از جنس آلیاژ فلزی (حتی در بسیاری از موارد از آلیاژ طلا استفاده می‌شد) بود که با سرامیک پوشیده می‌شدند. با پیشرفت تکنولوژی مواد دندانپزشکی، روش‌های تازه‌ای در دسترس قرار گرفت. امروزه، بالاترین استاندارد در تولید روکش‌های دندانی، استفاده از زیرکونیوم است. زیرکونیوم، کریستال دی اکسید زیرکونیوم است که ماده‌ای بسیار قوی با ویژگی‌های کاربردی و ظرافتی بالا است. در آینده می‌توان این ماده را به عنوان بخش اصلی کارهای دندانسازی مانند روکش‌ها و بریج‌ها روی دندان‌های موجود در دهان بیمار یا روی ایمپلنت‌ها در نظر گرفت، اما همچنین می‌توان به عنوان ماده‌ای برای روکش کامل زیرکونیوم که از زیرکونیا ساخته شده است بکار گرفته شود که به نام روکش‌های زیرکونیا یکپارچه یا مونولیتیک شناخته می شوند.

مزایای روکش زیرکونیوم

زیرکونیا از خانواده تیتانیوم است و در حالی که بسیاری از ویژگی‌های آن به تیتانیوم شباهت دارد، اما ظاهر آن بسیار شبیه به دندان طبیعی است. روکش‌هایی که از این ماده ساخته می‌شوند، بطور منحصر بفردی جهت استفاده در بخشی از دهان که تحت بیشترین فشار قرار ‌گرفته، در انتهای لثه که دندان‌های آسیاب قرار دارد، مناسب است. زیرکونیوم به این دلیل که به راحتی شکل می‌گیرد، گسترده شده و در یک جلسه درمانی در جای خود قرار می‌گیرد، یک راه‌حل سریع و آسان برای ترمیم نیازهای دندان است. تفاوت بین روکش‌های سرامیکی- فلزی و روکش‌های زیرکونیوم بسیار زیاد است و روکش‌های زیرکونیوم مزایای بیشتری نسبت به دیگر رقیب خود دارند.

زیبایی شناسی زیرکونیوم 

نخست اینکه، بزرگترین مزیت زیرکونیوم نسبت به روکش‌های سرامیک – فلزی مربوط به مشخصه زیبایی شناختی آن است که روکش‌های زیرکونیوم حالت نیمه شفافی بسیار بالایی دارند. معمولاً این موضوع تنها مزیتی است که بیماران هنگام تصمیم گیری برای دندانسازی به آن توجه می‌کنند. هنگامی که بیماران روکش زیرکونیوم را انتخاب می‌کنند، مهم است که تفاوت‌های بین روکش‌های مختلف ریزکونیوم را درک کنند. عمدتاً این تفاوت‌ها مربوط به روکش‌های زیرکونیوم یکپارچه یا کامل، و تفاوت روکش‌های سرامیکی ترکیبی نسبت به روکش‌های زیرکونیوم است. روکش‌های زیرکونیوم یکپارچه از بلاک‌های زیرکونیوم ساخته می شود و معمولاً نمی‌توان زیبایی ظاهری آن را تغییر داد، در حالی که می‌توان زیبایی ظاهری روکش سرامیک ترکیبی را، با لایه‌های سرامیکی، سایه زدن و پولیش کردن بهبود بخشید. اساساً مشکلات زیبایی ظاهری در روکش‌های زیرکونیوم یکپارچه مربوط به کمبود شفافیت آن است که می‌توان آن را با زیرکونیوم اصلاح شده و بهبود یافته تغییر داد.

هنگامی که درخصوص ویژگی‌های زیبایی روکش‌های زیرکونیوم صحبت می‌کنیم، علاوه بر شفافیت بهتر آن، که بزرگترین مزیت آن است، می‌توان از دیگر مزیت بزرگ روکش‌های زیرکونیوم صحبت کرد، که رنگ فلزی در ناحیه لثه دیگر وجود ندارد. این مشکل اغلب در روکش‌های سرامیکی- فلزی وجود دارد، زیرا که قسمت فلزی این روکش‌ها مانند سایه‌ای در نواحی حاشیه‌ای لثه، بخصوص در افرادی که بطور ژنتیک لثه نازک دارند، دیده می‌شود. مشکل دیگر روکش‌های سرامیکی – فلزی در طول آماده سازی و چسباندن آن است. هنگامی که دندانپزشک یک روکش سرامیکی – فلزی را آماده می‌کند، به قسمت لبه لثه آسیبی وارد می‌شود که می‌تواند بر فلز موجود در روکش اثر گذاشته و منجر به ظاهری شبیه به تتوی فلزی در دهان شود. با بکارگیری روکش‌های زیرکونیوم، به این دلیل که از مواد فلزی ساخته نشده است، می‌توان از بروز تمامی این معایب پیشگیری کرد، و ظاهر سالم و طبیعی حاشیه لثه را حفظ کرد.

مقاومت و زیست‌سازگاری روکش‌های زیرکونیوم 

بیماران اغلب به زیبایی ظاهری روکش اهمیت داده و پافشاری می‌کنند، اما ویژگی‌های فیزیکی مواد بکار رفته در روکش نیز به همان اندازه اهمیت دارد. زیرکونیوم مقاومت بسیار بالایی دارد که باعث شده جایگزین بسیار مناسبی برای قسمت فلزی روکش باشد، اما صحبت کردن از مقاومت روکش به این سادگی نیست، زیرا دیگر ویژگی‌های فیزیکی این ماده، مانند کشسانی مواد، مقاومت نسبت به فشار، انقباض و دیگر عوامل نیز باید در نظر گرفته شود. از آنجایی که فشار ناشی از جویدن در هر قسمت از فک متفاوت است، مواد مختلفی در شرایط پزشکی متفاوت، با توجه به خصوصیات فیزیکی و زیبایی شناختی، ‌پیشنهاد می شود.

ویژگی بارز دیگر، زیست سازگاری مواد دندانپزشکی است. واژه زیست سازگاری را می‌توان با توصیف، تعامل زیست‌شیمی بین مواد و بافت‌های دهان، شامل بافت‌های دندان و بافت‌های نرم دهانی مانند لثه و غشا مخاطی توضیح داد. این تعامل ممکن است به شکل تحریک، عفونت، تکثیر بافت در نتیجه تحریک مزمن یا انواع مختلفی از واکنش‌های حساسیت‌زا بروز کند. در صورتی که از روکش ‌زیرکونیوم استفاده شود، این واکنش‌ها بسیار نادر خواهد بود، و آن را به عنوان یک ماده که زیست سازگاری بسیار بالایی دارد، در نظر می‌گیرند. پیش از این توضیح داده شد که، مشکل تتوی فلزی اغلب ناشی از آسیب خودبخودی در طول آماده سازی دندان جهت نصب روکش سرامیکی – فلزی ایجاد می شود. این موضوع را نمی‌توان به عنوان یک واکنش خودبخودی بین لثه و آلیاژ فلزی در نظر گرفت، اما التهاب لثه که به نام  ژنژیویت نیز شناخته می‌شود، می‌تواند به سادگی ناشی از واکنش حساسیتی‌ بیش از حد یا آلرژیک نسبت به مواد موجود در آلیاژ فلزی باشد.

تشخیص تفاوت بین واکنش حساسیت‌زا و نوع آماده سازی روکش بسیار اهمیت دارد. آماده سازی روکش زیرکونیوم با آماده سازی روکش‌های سرامیکی – فلزی در محل لبه روکش متفاوت است. در روکش‌های سرامیکی – فلزی، آماده سازی عمیق‌تری باید روی دندان انجام شود. این نوع از آماده سازی، قرارگیری لبه زیر لثه‌ای نامیده می‌شود، در حالی که در روکش‌های زیرکونیوم آماده سازی  هم سطح لثه نیز امکان‌پذیر است. به این معنی که لبه روکش هم سطح لبه لثه قرار دارد و به این شکل که بافت اطراف روکش در طول آماده سازی دندان و پس از جایگذاری روکش، بدون آسیب باقی می‌ماند. هنگامی که از روکش زیرکونیوم استفاده می شود، هیچ سایه فلزی در دهان دیده نمی‌شود و فشار کمی به بافت‌های اطراف وارد می‌شود که در نتیجه منجر به التهاب مزمن و حاد نشده که در غیر این صورت نه تنها از نظر زیبایی شناسی قابل قبول نیست بلکه منجر به آسیب عملکردی و زیستی بافت لثه و عوارض بالقوه در آینده خواهد شد. وجود آلیاژ فلزی در پرتو ویژگی‌های بیومکانیکی، اغلب باعث مشکلات دیگری به نام «تاثیرات گالوانیک» می‌شود. این پدیده ممکن است در برخی موارد هنگامی ایجاد شود که، بیش از یک آلیاژ فلزی در حفره دهانی وجود داشته باشد. آلیاژها می‌توانند باعث ایجاد جریان‌های الکتریکی در دهان شده که منجر به ایجاد حس سوزن سوزن شدن یا سوزش شود. واضح است که با وجود روکش‌های زیرکونیوم، این پدیده ایجاد نخواهد شد، زیرا هیچ آلیاژ فلزی در آن وجود ندارد.

ایمپلنت و اباتمنت از جنس زیرکونیوم 

با پیشرفت تکنولوژی مواد دندانپزشکی، بکارگیری ایمپلنت و تولید آن به سرعت پیشرفت کرد. زیرکونیوم حتی در این حوزه از دندانپزشکی نیز جایگاه خود را، با تولید اباتمنت‌های زیرکونیا به عنوان بهترین راه‌حل زیبایی شناسی پیدا کرد. اباتمنت‌ها، ایمپلنت‌های دندانی ابرساختار هستند که روکش روی آنها قرار می‌گیرد. معمولاً ایمپلنت‌ها و ابتامنت‌ها که از تیتانیوم ساخته می‌شوند می‌توانند تاثیرات زیبایی شناختی مشابهی را، مانند ایجاد «سایه فلزی » در روکش‌های سرامیکی-فلزی ایجاد کنند. علاوه بر آن، زیرکونیوم به دلیل خاصیت زیست سازگاری بیشتری که نسبت به تیتانیوم دارد، برای بافت‌های اطراف روکش که شانس کمتری برای واکنش‌های حساسیت‌زا دارند مناسب‌تر است. این مزیت اباتمنت زیرکونیوم، اهمیت بسیار زیادی در شاخه ایمپلنت دارد. حتی امروزه، مشکلات بافت نرم اطراف ایمپلنت‌ها با فشار روی زائده بین دندانی ادامه می‌یابد و جلوگیری از آن، برای مسئله زیبایی پس از قرار دادن روکش، اهمیت بسیار زیادی دارد. قابل درک است که چرا دوباره اباتمنت‌های زیرکونیوم نسبت به تیتانیوم بویژه از نظر زیبایی در قسمت جلوی فک، ارجحیت دارند.

روند درمانی روکش دندان 

روند درمانی روکش دندان با انتخاب زیرکونیوم یا مواد مختلف دیگر، یکسان است. در طول اولین جلسه درمان، دندانپزشک مقداری از مینای دندان را خارج می‌کند تا هنگام اضافه کردن روکش روی دندان، از دندان‌های دیگر برجسته تر نباشد. سپس، آنها از دندان‌ها قالبگیری کرده و آنها را به آزمایشگاه می‌فرستند که در آنجا روکش ساخته خواهد شد.

معایب روکش‌های زیرکونیوم چیست؟ 

در حالی که روکش‌های زیرکونیوم شباهت‌های بسیاری به دندان‌های طبیعی دارند، روکش‌های زیرکونیوم فاقد کیفیت نیمه شفاف هستند که در دندان‌های سرامیکی وجود دارد. در حالی که تحقیقات هنوز برای حل این مشکل زیبایی شناختی ادامه دارد، امروزه آنها بیشتر از رقیب سرامیکی خود مورد توجه قرار دارند. دیگر نقطه ضعف مهم روکش زیرکونیوم که با مزیت اصلی آن مرتبط است، مدت زمان لازم برای آماده شدن و دریافت این روکش است. در حالی که ممکن است در یک جلسه آن را آماده کرد و در دهان نصب کرد، اما انجام آن در یک جسله، نسبت به روکش سرامیکی بیشتر طول می‌کشد. مزیت آن این است که تنها در یک جلسه انجام می‌شود، از این رو در زمان شما صرفه‌جویی شده و با صرف کمی وقت بیشتر در یک جلسه، دردسر ناشی از چندین جلسه درمانی را نخواهید داشت.

مشکلات ناشی از اباتمنت‌های زیرکونیوم هنگامی ظاهر می‌شود که آنها بطور مستقیم روی ایمپلنت‌هایی از جنس تیتانیوم قرار داده می شوند. از آنجایی که زیرکونیوم سخت‌تر از تیتانیوم است، ممکن است با گذشت زمان و آینده نامعلوم کل ایمپلنت، به آن اسیب وارد کند. خوشبختانه، راه‌حل هایی برای این مشکل وجود دارد. مزو اباتمنت برای حل این مشکل ایجاد شده است. در اینجا ما درباره اباتمنت‌های سفارشی صحبت میکنیم که بخش اصلی تیتانیوم را دارند، از این رو، ارتباط مستقیم بین اباتمنت و ایمپلنت از طریق تیتانیوم به فصل مشترک تیتانیوم بدست می‌آید. بر اساس این تیتانیوم، بخش زیرکونیوم سفارشی در سیستم کد کم (CAD-CAM) ساخته می‌شود، و بنابراین روکشی که ساخته خواهد شد، از طریق زیرکونیوم به فصل مشترک زیرکونیوم، به اباتمنت متصل می شود. روش جایگزین برای مشکلی که پیش از این درباره بافت نرم اطراف تیتانیوم ذکر شد، می‌تواند با نصب ایمپلنت‌های زیرکونیای کامل برطرف شود.